30-11-2021

Buitenschoolse Opvang en Activiteiten als sterke schakel van geïntegreerd lokaal beleid

Terug

Het Vlaams Netwerk tegen Armoede, LEVL, de Gezinsbond en Demos hebben een gezamenlijks adviesnota uitgewerkt waar ze lokale besturen en hun partners willen aanmoedigen om buitenschoolse kinderopvang in te zetten als armoedebestrijder. Het nieuwe Decreet op de Buitenschoolse Opvang en Activiteiten (BOA) biedt lokaal kansen om bestaande (en nieuwe) activiteiten en diensten beter op mekaar af te stemmen in functie van optimale ontwikkelingskansen van kinderen en met extra aandacht voor kwetsbare kinderen. De strijd tegen gezinsarmoede lukt het best wanneer BOA een sterk onderdeel vormt van een geïntegreerde werking die de verbinding maakt tussen verschillende levensdomeinen zoals welzijn, werk/inkomen, gezin, vrije tijd, onderwijs en wonen. In de adviesnota, geïnspireerd op praktijken van Verenigingen Waar armen het Woord Nemen en andere basiswerkingen, stellen ze aan de lokale besturen en lokale aanbieders voor om een aantal belangrijke ambities na te streven ter realisatie van zo’n geïntegreerde aanpak voor kwetsbare kinderen en gezinnen.

Adviesnota met aantal belangrijke ambities voor een geïntegreerde aanpak voor kwetsbare kinderen en gezinnen

In de adviesnota stellen de organisaties aan de lokale besturen en lokale aanbieders voor om een aantal belangrijke ambities na te streven ter realisatie van zo’n geïntegreerde aanpak voor kwetsbare kinderen en gezinnen. Deze ambities zijn niet ingegeven vanuit theoretische modellen maar zijn inzichten gegroeid uit de praktijkervaring van basiswerkingen en mensen die zich op het terrein inzetten voor kwetsbare kinderen en hun ouders. Deze basiswerkingen staan heel dicht bij mensen die door socio-economische en culturele drempels moeilijk aansluiting vinden bij de samenleving en weinig gebruik maken van (publieke) diensten en voorzieningen in de kinderopvang, het jeugdwerk en het cultuur- en sportaanbod. De organisaties zijn ervan overtuigd dat de aansluiting met buitenschoolse activiteiten een opstap kan zijn voor kwetsbare groepen om naast het recht op vrije tijd ook andere sociale grondrechten te realiseren.

10 ambities waarmee BOA een verschil kan maken voor kwetsbare kinderen en hun gezinnen

Ambitie 1: BOA is bereikbaar, beschikbaar, bruikbaar en begrijpbaar voor kwetsbare gezinnen

Willen we echt bruggen slaan naar het aanbod, dan moeten we voldoende oog hebben voor drempels inzake bereik- en beschikbaarheid, begrijpbaarheid en vooral ook bruikbaarheid.

Goede praktijk: de vzw Brede School Beringen (voorheen: “De Terrilling”) voorziet een aanbod van naschoolse vrijetijdsactiviteiten voor kinderen tot 12 jaar die in Beringen-Mijn en Beverlo wonen.

Meer info: rimo.be/project/brede-school-beringen

Tips voor lokale besturen en aanbieders

  • Zorg voor een brede en diverse programmatie van de BOA-activiteiten
  • Bekendmaking van het aanbod vereist een volgehouden communicatie
  • Omdat niet alle ouders over voldoende digitale vaardigheden beschikken en/of niet digitaal uitgerust zijn, zijn niet-digitale informatiekanalen en fysieke dienstverlening (zeker inzake inschrijving) nodig.
  • Werk een duidelijk beleid zodat BOA bruikbaar is voor verschillende groepen
  • Voorzie een voorrangsregeling voor broers en zussen, voor alleenstaande ouders en ouders in armoede
  • Werk zoveel mogelijk op maat en sta open voor wijzigingen in de opvangregeling

Zorg dat activiteiten bereikbaar zijn met de fiets of het openbaar vervoer

Ambitie 2: BOA staat garant voor betaalbaarheid

Zonder de focus op betaalbaarheid is toeleiding naar vrije tijd voor kansengroepen quasi onmogelijk. Met de UiTPAS of eigen kortingssystemen en -kaarten kunnen lokale besturen en aanbieders dit mogelijk maken, ook binnen BOA. Nóg beter is de keuze voor automatische rechtentoekenning.

Goede praktijk: In Eeklo wordt de Meetjesland UiTPAS met kansentarief gekoppeld aan de buitenschoolse kinderopvang: voor wie hier recht op heeft, wordt er - mits toestemming - meteen aangeduid bij welke voorziening de kinderen zijn aangesloten.

Meer info: uitinhetmeetjesland.be/content/uitpas-meetjesland

Tips voor lokale besturen en aanbieders

  • Zorg dat de opvang betaalbaar (en waar mogelijk inkomensgerelateerd en
    gezinsgemoduleerd) is voor iedereen
  • Wees steeds transparant over het hele kostenplaatje én de kortingsmogelijkheden naar gezinnen, maar discreet over effectieve kortingen en sociale tarieven voor een specifiek gezin
  • Ken het recht op een sociaal tarief voor de kinderopvang automatisch toe voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming en OCMW-cliënten
  • Promoot vanuit de kinderopvang het gebruik van de UiTPAS of het eigen
    kortingssysteem en zet actief in op een aanbod waarvoor dit kan gebruikt worden
  • Onderzoek hoe je de UiTPAS of het eigen kortingssysteem lokaal of
    intergemeentelijk kan versterken tot een breder aanbod met meer deelnemers.
Ambitie 3: BOA biedt ontplooiingskansen voor alle kinderen

Door laagdrempelige prikkels rond jeugdwerk, sport en cultuur te introduceren in de (directe) omgeving van kinderen, stimuleert BOA het plezier van vrijetijdsbesteding te ontdekken en duurzaam te beleven.

Goede praktijk: VANKLEINSAFAAN is een kunstproject met verschillende disciplines dat de allerkleinsten verbindt met hun omgeving. De kunstenaars bezoeken de laagste kleuterklassen en crèches en (allerlei andere) culturele en groene plekken in de buurt .Op de familie-zondagen komen de gezinnen de creaties van de kunstenaars, ontstaan tijdens de VANKLEINSAFAAN residenties, bewonderen. Dit kunstproject leent zich eveneens als activiteit voor de buitenschoolse opvang.

Meer info: ciesqueezz.com/vankleinsafaan.html

Ambitie 4: Een sterk lokaal BOA-netwerk bestrijdt armoede

Buitenschoolse opvang als onderdeel van een geïntegreerd aanbod veronderstelt een goede samenwerking vanuit gelijkwaardigheid tussen verschillende actoren. Zoiets komt niet vanzelf tot stand en het vergt sterke netwerkregisseurs en voldoende tijd om hierop in te zetten.

Goede praktijk: In Eeklo werkt de brugfiguur van de vereniging waar mensen in armoede het woord nemen ‘De Kring’ als toeleider en signaalgever vanuit het samenwerkingsverband dat door het Huis van het Kind wordt ondersteund. De vrijetijdsdiensten (jeugd, sport, cultuur, buitenschoolse opvang, ….) overleggen regelmatig en werken aan de toegankelijkheid van hun aanbod. Het speelplein en de buitenschoolse opvang werken samen en het sport – theaterkamp is het resultaat van een kruisbestuiving tussen de diensten sport en cultuur.

Meer info: wijkcentrumdekring.be

Ambitie 5: BOA draagt bij tot een positieve kijk op diversiteit

BOA biedt een ideaal oefenveld om op een positieve manier in te spelen op de talige, culturele en socio-economische diversiteit die aanwezig is bij groepen kinderen en in buurten. Wanneer de begeleiders de verschillen tussen de kinderen kunnen (h)erkennen, kunnen zij deze diversiteit inzetten voor een rijk en uitdagend speel- en leerklimaat.

Goede praktijk: Vereniging waar mensen in armoede het woord nemen ‘SamenDivers’ in Oostende werkt via laagdrempelige zomerkampen mee aan taalverwerving en vrijetijdsbeleving, voornamelijk gericht op kinderen van nieuwkomers. Mensen van verschillende origine zijn betrokken in de organisatie van de activiteiten en voelen er zich thuis. Ouders worden vertrouwd gemaakt met het reguliere vakantie-aanbod. Meertaligheid wordt gezien als iets positief. Het lokale bestuur werkt samen met basisscholen, brugfiguren en verenigingen die de ouders bereiken.

Meer info: sdv.be

Ambitie 6: Een diverse medewerkersploeg maakt BOA sterker

Een ploeg van personeel en vrijwilligers met verschillen in cultuur, leeftijd, geslacht, socio-economische achtergrond ... brengt verschillende zienswijzen en werkwijzen samen tot een sterker collectief. Een diverse groep van begeleiders weerspiegelt tevens de deelnemersgroep, zowel etnisch-cultureel als sociaal.

Goede Praktijk: In het Brussels Gewest zijn er veel BOA-initiatieven die een diverse begeleidersploeg hebben. IBO De Verliefde Wolk is er één van. Dit IBO streeft actief naar een begeleidersploeg die de diversiteit van de kinderen die naar hun opvang komen weerspiegelt en slaagt daar ook in.
Meer info:
https://www.bredeschoolmolenbeek.be/nl/organisaties/ibo_de_verliefde_wolk-
258.html

Ambitie 7: BOA zorgt voor sterke netwerken in en verbinding met de buurt en versterkt het netwerk van ouders en gezinnen

Een buitenschoolse kinderopvang die verbonden is met de buurt en met buurtorganisaties is een grote meerwaarde. Het zorgt voor netwerkversterking bij kinderen en hun ouders. Naast de sociale en economische functie realiseert BOA ook de netwerkversterkende functie naar kwetsbare gezinnen. Deze functie komt er niet vanzelf, er is een duidelijke en voortdurende focus en voldoende menskracht voor nodig.

Goede praktijk: Buurtwerk ’t Lampeke (met kinderwerking Fabota als deelwerking) heeft een lange ervaring in samenwerkingsverbanden met diverse lokale en buurtorganisaties. De samenwerking richt zich op diverse thema’s en grondrechten: vrije tijd, cultuur, onderwijs, gezondheidszorg, mobiliteit ... Ouders en kinderen krijgen hierdoor mogelijkheden om hun eigen netwerk uit te bouwen.
Tegelijk werkt men voortdurend aan de uitbouw van een brede en laagdrempelige opvoedingsondersteunende ontmoetingsplek voor kinderen én hun ouders. Op regelmatige basis zijn er gezinsgerichte activiteiten voor kinderen en ouders samen: daguitstap, gezinsvakantie, theaterbezoek, gezinskoor ... Ouders springen overdag vaak binnen met vragen en krijgen ook de kans om mee te werken binnen de organisatie. Het is essentieel om op een positieve manier samen tot actie te komen en tegelijk een plek te hebben om op adem te komen. Daarnaast is er ook gezinsondersteuning op maat, opnieuw in samenwerking binnen een sterk lokaal netwerk en met (buurt-)vrijwilligers. De oudergroep komt regelmatig (minstens) maandelijks) samen met 20 tot 30 ouders. In deze oudergroep is er een een mix van informele uitwisseling en ontmoeting, netwerkversterking, vorming en samen zoeken en discussiëren vanuit concrete vragen en noden.

Meer info: lampeke.be

Ambitie 8: BOA werkt zowel aan ouderbetrokkenheid als aan ouderparticipatie van kwetsbare ouders

Ouders betrekken bij de buitenschoolse opvang en activiteiten van de kinderen heeft een significant positief effect op het functioneren en de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen. Ouders betrekken kan op tal van manieren.
Ouderparticipatie is een vorm van ouderbetrokkenheid die ouders echt de kans
geeft actief mee te werken en te denken. Kwetsbare ouders betrekken en zoeken naar manieren om hen mee laten participeren, verhoogt de kwaliteit van BOA enorm maar vergt tijd en middelen.

Goede praktijk: Een recente brochure 'Betrokken scholen Betrokken ouders' van het Vernieuwing in de Basisvoorzieningen voor Jonge Kinderen (VBJK) i.s.m. de vzw de voor Mensen Vierdewereldgroep Aalst bevat heel wat good practices en tips rond ouderbetrokkenheid op school.

Meer info: vierdewereldgroepaalst.be

Ook voor BOA zijn deze voorbeelden inspirerend: Brochure 'Betrokken scholen Betrokken ouders'

Ambitie 9: BOA en onderwijs versterken elkaar vanuit een eigen specifieke taak en rol

Een geïntegreerde aanpak tussen BOA en de onderwijsactoren is nodig om de
leerkansen van kinderen te versterken. We pleiten daarbij voor sterke en structurele samenwerkingen. Daarbij mag het wel niet de bedoeling zijn dat BOA een louter verlengstuk is van het onderwijs. BOA en het onderwijs zijn hierin aanvullend met een eigen rol voor elke speler. Zorgzaam omgaan met het aanbod van bijvoorbeeld huiswerkbegeleiding en de realisatie van een divers vakantie-aanbod op maat ipv. zomerscholen is daarom essentieel. Sterk onderwijs doorheen het schooljaar en een creatieve invulling van BOA kunnen leerachterstand bestrijden.

Goede praktijk: de brug tussen Buurtwerk ‘t Lampeke en de Sint-Jansbasisschool in Leuven is verduurzaamd in een structureel samenwerkingsverband. De intensieve samenwerking tussen schoolteam en het team van kinder- en buurtwerkers zorgt voor krachtenbundeling en expertisedeling, zowel rond de kinderen als rond de ouders/gezinnen. Expertise rond armoede en uitsluiting wordt gedeeld met leerkrachten en CLB. Men werkt samen rond de digitale kloof, leerachterstand en -ondersteuning en goed beleid rond schoolkosten.

Tijdens het vakantiespeelplein van Buurtwerk ‘t Lampeke is er veel aandacht voor taalverwerving en algemene ontwikkeling. Kinderen van middenklasse-gezinnen krijgen vaak veel leerkansen tijdens de vakantie. De buurtwerking vervult deze rol voor de kinderen die zij in de zomer bereikt. Er wordt sterk ingezet op leerrijke, speelse en boeiende vakantie-activiteiten.

Meer info: lampeke.be/publicatie/kleuterschool-en-buurtwerk-slaan-handen-elkaar-tegencoronaverlies

Ambitie 10: BOA is alert voor het uitvallen van de kinderen +10 jaar

Kinderen van rond de 10 jaar of ouder hebben een aanklampende manier van werken op maat nodig hebben om te blijven deelnemen aan de activiteiten. Dit is essentieel om te vermijden dat deze kinderen de hele tijd thuis zitten of op straat rondlopen, zeker in de vakantieperiodes wanneer de regelmaat van het schoolleven wegvalt.

Goede praktijk: Jeugdcentrum Tranzit uit Kortrijk werkt momenteel een visiedocument uit waarbij (jeugd)werkvormen worden aangepast aan verschillende leeftijdsgroepen. Bert Nauwynck (coördinator): “De exacte grens is moeilijk te trekken, maar door voldoende en gevarieerde methodieken gericht op de verschillende interesses van jongere tieners, is het mogelijk om hen te blijven uitdagen. In hun keuzes houden deze tieners ook al meer rekening met de voorkeuren van hun leeftijdsgenoten. Dat is cruciaal. We zoeken daarom ook naar manieren om niet op voorhand alles te strak te organiseren, met inschrijvingen te werken,… Voor ons als organisator is dat ook een uitdaging, maar we willen ze aangaan. Beweging (cfr. Urban Sports) is daarbij belangrijk maar we zien ook veel interesse voor gaming en muziek. Als volwassene klinkt dit misschien raar, maar eigenlijk is dat een heel sociaal gebeuren”.

Meer info: kortrijk.be/jctranzit

Met dank aan de inbreng en inspirerende voorbeelden vanuit

  • Buurtwerk ‘t Lampeke, Leuven
  • SamenDivers, Oostende
  • Wijkcentrum De Kring, Eeklo
  • VLOS, Sint-Niklaas
  • Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen, Aalst
  • Brede School Beringen (Rimo), Beringen
  • Cie sQueezz kunsteducatie (Brussel / Amsterdam)
  • IBO De Verliefde Wolk, Molenbeek
  • Jeugdcentrum Tranzit, Kortrijk

Adviesnota 'BOA als sterke schakel van geïntegreerd lokaal beleid'

Lees de adviesnota

Volg ons


Blijf op de hoogte

Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief

Steun ons nu

Uw steun helpt mensen om een toekomst uit te bouwen en de strijd aan te binden met armoede en sociale uitsluiting. Help mensen in armoede zichzelf te helpen.

Steun ons
Deze website maakt gebruik van cookies om uw gebruikersgemak te verbeteren.
Ik ga akkoord.  Lees meer.