In mei 2021 werkte het Netwerk tegen Armoede mee aan een webinar van Welzijnszorg over zomerscholen. We pleitten onder meer voor een aantrekkelijk aanbod van activiteiten, een niet-schoolse veilige setting, op basis van vrijwillige deelname, en een laagdrempelige organisatie. Zomerscholen dienen niet om alles op te lossen wat tijdens een schooljaar niet gelukt is!

Succesvolle zomerscholen, zo leerden we, bieden kinderen en jongeren een aantrekkelijk en zinvol aanbod, in een niet al te schoolse context, op een toegankelijke manier, outreachend, en op maat. Als je je specifiek richt op kwetsbare leerlingen, moet je je immers ook bewust zijn van hun specifieke context en noden, zodat ze wél tot leren kunnen komen waar dat op school misschien niet goed lukt.

Het recht op vrije tijd en het recht op onderwijs zijn allebei belangrijk en moeten allebei gerespecteerd worden. Dat kan perfect in een ‘zomerschool’, bijvoorbeeld door lokaal de krachten te bundelen over sectoren heen. Jeugdwerk, vrijetijdsactoren, scholen … kunnen samen een verfrissend aanbod uitwerken, dat de basis kan zijn of worden van een brede schoolwerking die het hele jaar door loopt.

Er bestaan al langer allerlei zomerinitiatieven die veel volk trekken – ook los van de projectoproep. Het zou jammer zijn als deze moeten wijken voor nieuwe die in het leven geroepen worden, omdat ze niet in het keurslijf van de projectoproep passen. We rekenen op de openheid van de besturen en organisatoren om goede initiatieven te kunnen laten voortbestaan. Of we dat nu 'zomerschool', 'droomfabriek' of 'boot camp' noemen. Wat je er doet, is wat telt. Een onze size fits all werkt bovendien niet.

Waar we ons echt voor moeten hoeden, is om high stakes aan een zomerschool te verbinden (bijvoorbeeld om punten op te halen of als voorwaarde voor slagen), en ze verplicht te maken voor bepaalde groepen leerlingen. Dat doen, maakt van een zomerschool geen kansenmachine – wel integendeel. Een zomerschool mag niet noodzakelijk worden om wat op school moeilijk gaat, op te vangen.

We mogen niet nog iets bij creëren waarbij alweer een groep leerlingen, zij die niet deelnemen, uit de boot valt, en zo een nieuwe ongelijkheid creëren. Zomerscholen kunnen, mits inachtneming van de eerder geschetste aandachtspunten, een aanvulling zijn om kinderen en jongeren extra leerkansen aan te bieden, om leerverlies in de lange zomer tegen te gaan op sommige vlakken (taal, automatisering), maar niet om de leerachterstand die werd opgelopen (door coronamaatregelen, maar ook als we algemeen naar de toekomst zouden kijken) op te halen. Daarvoor hebben we goede scholen en goede leerkrachten nodig. De klemtoon voor het opsporen, remediëren en voorkomen van leerverlies en leerachterstand moet liggen in de klas, tijdens het schooljaar.

In die zin zitten er zeker goede kansen in de projectoproep voor 2021: maatwerk, kleine groepen, een combinatie van spel en cultuur, gericht op het versterken van talenten en zelfvertrouwen. Daar kan ook een portie ‘intentioneel leren’ bij zitten, toekomstgericht, bijvoorbeeld over leerstrategieën, over ondernemen …

Maar zeker voor kwetsbare jongeren is zo’n aanbod vooral kansrijk als het hen op een informele manier in contact brengt met alles waar zij veel minder toegang toe hebben: kunst, wetenschap, videotechnieken, dans, natuureducatie, andere jongeren, rolmodellen. Een brede, meer avontuurlijke definitie van leren dus, in een betaalbare en laagdrempelige setting. Dan zijn jongeren, ook de kwetsbare, zeker te motiveren, ook in de zomer.