Begin januari 2022 werd een aantal voorstellen gelanceerd om de wooncrisis in Vlaanderen op te lossen. Het Netwerk tegen Armoede vindt de voorstellen om verschillende redenen problematisch. Om de wooncrisis op te lossen, moet niet minder maar meer in sociale woningen geïnvesteerd worden. En het recht op wonen van sociale huurders beperken zal misschien de wachtlijsten op papier inkorten, maar in de realiteit geen enkel woonprobleem oplossen. De ‘werkbekwame huurder’ die terug naar de private markt wordt gestuurd, beschikt vaak niet over voldoende middelen om een degelijke woning op de private markt te huren. Veel mensen in een kwetsbare situatie zijn afhankelijk van tijdelijke, precaire jobs met een laag loon. De kans is groot dat veel huurders die terug naar de private markt moeten, toch terug in de problemen komen.

We willen de voorstellen aangrijpen als een kans om het debat te voeren over investeringen in sociale en private huurmarkt. Het Netwerk tegen Armoede is al langer vragende partij, samen met andere organisaties, voor meer en ambitieuzere investeringen in de private huurmarkt. We verzamelden een aantal aanbevelingen in de nota "Investeren in sociale en private huurmarkt".

Lees de getuigenissen in De Morgen van 18/1/2022 en De Standaard van 2/2/2022

170.000 mensen staan op de wachtlijst voor een sociale woning. Zij moeten overleven op een bijzonder krappe en precaire private huurmarkt, met woningen van slechte kwaliteit en huurprijzen die steeds moeilijker betaalbaar zijn voor een steeds groter wordende groep mensen. Daarom kunnen we het ons niet veroorloven om kansen te laten liggen in de strijd tegen de Vlaamse wooncrisis. Die zal pas gewonnen worden als we investeren in de sociale én de private huurmarkt.

De Vlaamse minister van Wonen pakt graag uit met de recordinvesteringen die hij voorziet voor sociale woningbouw. Op papier klopt dat, maar in de realiteit zien we het bouwritme maar met mondjesmaat verhogen. Dit heeft in de eerste plaats te maken met de hervorming van de sector die de minister zelf in de steigers gezet heeft.

Wij, en vele partners met ons, kijken uit naar de afbakening van de werkingsgebieden waarbinnen de nieuwe, eengemaakte woonmaatschappijen zullen opereren. Onze verenigingen willen dringend in overleg kunnen gaan met die nieuwe woonmaatschappijen, want zij zitten nog met een pak vragen.

Maar de grote uitdaging blijft natuurlijk om het bouwritme van sociale woningen substantieel te verhogen. De onzekerheid over de nakende hervorming van de sector zorgt net voor de omgekeerde beweging. Projecten komen tot stilstand en er zijn zelfs maatschappijen die woningen verkopen op de private markt.

Het Netwerk tegen Armoede is altijd een koele minnaar geweest van de geplande hervorming. Maar er is nu geen weg meer terug, dus vragen wij met aandrang de hervorming af te ronden.

Tegelijk heeft het te trage bouwritme lang niet alleen met de hervorming op zich te maken, maar ook met een gebrek aan Vlaamse ambitie om echt werk te maken van een Vlaams woonbeleid dat het recht op betaalbaar en kwaliteitsvol wonen van elke Vlaming garandeert.

We geven alvast enkele instrumenten die op relatief korte termijn effect kunnen hebben:

• Rond de hervorming van de sociale huisvesting af en baken de werkingsgebieden af
• Schaf het plafond af van 15% sociale woningen per gemeente
• Ontwikkel een dwingender aanpak voor gemeenten om hun bindend sociaal objectief te bereiken
• Stimuleer woonmaatschappijen, ook financieel, om in te huren op de private markt en zo een bijkomend betaalbaar woonaanbod te creëren. Promoot dit model ook nadrukkelijker bij private verhuurders.

Zoals gezegd is het Netwerk tegen Armoede, samen met tal van andere partners, al langer vragende partij voor meer investeringen in de private huurmarkt. Wij vragen voor alle duidelijkheid geen verschuiving van middelen van sociale naar private markt. Voor ons gaat het om bijkomende investeringen, die sneller effect kunnen genereren, terwijl we op termijn moeten blijven streven naar een voldoende groot sociaal woonaanbod.

Wij stellen een aantal recepten voor de private huurmarkt voor:

• Maak werk van een systeem van geconventioneerd verhuren
• Maak de renovatiepremie (mijnverbouwpremie) onder voorwaarden toegankelijk voor de private huurmarkt
• Bredere en snellere toekenning van de huurpremie

Het Netwerk tegen Armoede hoopt met de nota "Investeren in sociale en private huurmarkt" een aanzet te geven tot debat over hoe de stilstand in sociale huisvesting kan omgebogen worden in een ambitieus traject en hoe parallel snelle en doelmatige investeringen in de private huurmarkt betaalbaar en kwaliteitsvol wonen toegankelijk kunnen maken voor private huurders.

Deze nota kwam tot stand met inbreng van volgende verenigingen waar armen het woord nemen:

• A’kzie, Kortrijk
• Betonne Jeugd, Antwerpen
• Beweging voor Mensen met Laag Inkomen en Kinderen, Gent
• Buurtwerk ‘t Lampeke, Leuven
• Centrum Kauwenberg, Antwerpen
• De Fakkel, Herentals
• De Ruimtevaart, Leuven
• Welzijnsschakel De Springplank, Sint-Niklaas
• De Vrolijke Kring, Ronse
• Samen Divers, Oostende
• Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen, Aalst
• Warm Hart, Houthalen
• Welzijnsschakel Ommekeer, Erpe-Mere
• Uit De Marge (partner)

Met 170.000 zijn ze: de Vlaamse gezinnen die op de wachtlijst staan voor een sociale woning.
Vijf moedige getuigenissen in De Standaard van 5/2/2022, waaronder 2 mensen uit onze verenigingen:

Maxim van De Vrolijke Kring in Ronse: "Ik woon nu in een ­appartement van een sociaal verhuurkantoor in Ronse. Het was een helse zoektocht. Maanden heb ik geprobeerd iets op de private markt te vinden, maar er was niets dat maar in de buurt van mijn budget kwam."

Nathalie van A'kzie Vzw in Kortrijk: "Ik sta officieel zes jaar op de wachtlijst, maar eigenlijk sta ik er al acht jaar op. Ik ben verhuisd en wist niet dat ik dat bij de sociale huisvestingsmaatschappij moest aangeven. Ik heb me weer moeten inschrijven, achteraan in de rij. Dat voortdurend wachten, de ­permanente onzekerheid, is enorm frustrerend en werkt op mijn gemoed."