Afgelopen week kopten de Vlaamse kranten dat het lerarentekort scholen met kwetsbare kinderen het hardst treft. Dit bleek uit een analyserapport dat KU Leuven maakte op basis van de niet-ingevulde schoolopdrachten voor de 1.500 basisscholen van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Het lerarentekort vormt vast en zeker een bedreiging voor het onderwijs van alle leerlingen. Het is echter nóg een groter gevaar voor de onderwijskansen en toekomst van de meest kwetsbaren, namelijk kinderen met laaggeschoolde moeders of waarvan de thuistaal niet het Nederlands is. Openstaande vacatures voor leerkrachten geraken immers het moeilijkst ingevuld in scholen met veel kwetsbare leerlingen.

LEVL en Netwerk tegen Armoede pleiten daarom voor een beleid dat daadkrachtig en ambitieus wil inzetten op effectieve gelijke onderwijskansen, los van crisissen.

De onderwijskansen van deze kwetsbare kinderen staan echter al langer onder druk, los van het lerarentekort. De komst van de coronacrisis heeft op ieder kind, maar vooral op de meest kwetsbare, een zware impact gehad. Uit eerder grootschalig onderzoek van Uit de Marge kwamen verontrustende cijfers bij bijna 2500 kinderen en jongeren in kwetsbare situaties in Brussel en Vlaanderen (mei 2020): meer dan de helft van de kinderen en jongeren voelde zich niet goed in hun vel, drie op vier heeft te weinig ruimte thuis en vier op vijf kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties had problemen met preteaching en huiswerk. Er werd bovendien amper of laat rekening gehouden met de thuissituatie van kwetsbare gezinnen, zoals geen internettoegang, geen computer of beperkte IT-kennis.

Niet alleen het lerarentekort en de coronacrisis zijn de schuldigen van de sterke ongelijkheid in ons onderwijs. Nog voor de coronacrisis uitbrak, werd in onderzoek al veelvuldig aangetoond dat het Vlaamse onderwijssysteem hardnekkige ongelijkheden op basis van herkomst, en gerelateerd daaraan ook sociaal-economische achtergrond, in stand houdt. Zo tonen de internationaal vergelijkende PISA-onderzoeken aan dat in Vlaanderen de prestatiekloof tussen kansarme en kansrijke leerlingen bij de grootste is van alle OESO-landen (Franck & Nicaise, 2019; Jacobs & Danhier, 2016).

Daarnaast toonde het onderzoek aan dat Vlaanderen het uitermate slecht doet als het gaat om de prestatieverschillen tussen leerlingen met en zonder een migratieachtergrond. We kunnen dus jammer genoeg niet spreken van gelijke onderwijskansen, maar eerder van ongelijke onderwijskansen. Het onderwijs blijft ongelijkheid reproduceren en dit wordt nog eens pijnlijker met het groeiende lerarentekort.

LEVL en het Netwerk tegen Armoede pleiten daarom voor een beleid dat daadkrachtig en ambitieus wil inzetten op effectieve gelijke onderwijskansen, los van crisissen. Dit betekent niet dat ieder kind hetzelfde moet krijgen, maar dat voor ieder kind maximale ontwikkelingskansen nagestreefd worden en er oog is voor ieders noden. We moeten werken aan een onderwijsbeleid dat het heden en de toekomst van de meest kwetsbare kinderen niet hypothekeert, maar waar effectief talenten, competenties en vaardigheden ingezet worden. Het is aan het beleid om actief in te zetten op een hoge onderwijskwaliteit voor álle lagen van de samenleving.