Onze nieuwjaarswensen? “Recht op wonen voor iedereen, ook voor kwetsbare groepen."
‘Deze regering wil naar eigen zeggen sociale huisvesting voor zij die het wérkelijk nodig hebben. Met strengere voorwaarden bereikt ze net het tegenovergestelde’, schrijven organisaties Netwerk tegen Armoede, LEVL en Orbit. Dit artikel werd gepubliceerd in Knack en DeWereldMorgen.be.
Meerdere kranten kopten op 29 december over de nieuwe maatregel van Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele. "Betere taalkennis en verplicht inschrijven als werkzoekende bij VDAB: strengere voorwaarden voor sociale woningen" . Het nieuwe jaar wordt zo onmiddellijk ingezet met een valse noot.
Huurders van sociale woningen dienen zich vanaf 2023 verplicht in te schrijven bij VDAB. Ook de taalvereiste voor deze huurders wordt opgetrokken van A1 naar een niveau A2. Dit niveau dient na twee jaar behaald te worden. De vereiste van lokale binding zorgt ook voor extra uitsluiting. Deze maatregelen maakten al eerder onderdeel van het Vlaamse regeerakkoord, die vanaf 2023 worden uitgevoerd.
Hoewel niet wordt gesproken over specifieke groepen, kunnen we er niet naast kijken dat sommigen meer geviseerd en gestigmatiseerd zullen worden dan anderen (o.a. niet-werkenden, nieuwkomers, anderstaligen, mensen in armoede). Groepen aan de onderkant van de samenleving worden hierdoor tegen elkaar uitgespeeld. Want er is niet alleen een krapte op de private huurmarkt, de wachtlijst voor een sociale woning is gigantisch: 182.000 huishoudens wachten nog jarenlang.
De nieuwe maatregelen zullen dit immense tekort niet oplossen. Ze zorgen wel voor afleiding van het werkelijke probleem, namelijk het zeer grote tekort van sociale woningen. 4 op 10 lokale besturen slagen er niet in de minimale verplichting van sociale woningen na te komen. Ze komen daar zonder consequenties mee weg en nieuwe doelstellingen blijven uit. Er is een woonbeleid nodig met een focus op méér sociale woningen, zoals in onze buurlanden het geval is, zeker voor de meest kwetsbare groepen. Goed en betaalbaar wonen is een voorwaarde om te komen tot een gelijkwaardige en volwaardige deelname aan de samenleving, niet het omgekeerde.
De ene voorwaarde na de andere wordt eenzijdig genomen zonder dat de Vlaamse overheid in eigen boezem kijkt en voldoende werk maakt van het tekort aan sociale huisvesting.
Zoals ook opgenomen in de Grondwet, heeft iedereen het recht om een menswaardig leven te leiden. Dit recht omvat het recht op een behoorlijke huisvesting zoals sinds 1993 in artikel 23 van de Belgische Grondwet is opgenomen. Het recht op wonen kan gewaarborgd worden door sociale huisvesting, voor degenen die door maatschappelijke kwetsbaarheid en/of multipele uitsluitingsmechanismen geen betaalbare of kwaliteitsvolle woning vinden op de private huurmarkt. Het Grondwettelijk Hof zal binnenkort, door een gezamenlijke klacht van 8 organisaties, trouwens moeten beoordelen of deze extra voorwaarden de juridische toets wel doorstaan. De Raad van State toonde zich eerder al kritisch.
Deze regering wil dat sociale huisvesting voor degene dient die het werkelijk nodig heeft. Met strengere voorwaarden met betrekking tot de zoektocht tot werk, taalvereisten, maar ook met de lokale binding, bewerkstelligen ze het tegenovergestelde. De maatregelen zijn volgens de Vlaamse Regering nodig om mensen te versterken en te empoweren. De meest kwetsbare groepen worden hierdoor echter niet versterkt, maar uitgesloten, gestigmatiseerd en zelfs gecriminaliseerd. Het verkrijgen van basisrechten wordt voor kwetsbare doelgroepen gekoppeld aan verplichte voorwaarden die totaal niet gekoppeld zijn aan hun woonnood. Emancipatie is het streven naar een volwaardige plaats in de maatschappij vanuit een achtergestelde situatie of positie. Dergelijke voorwaarden daarentegen zijn voorafgaande beperkingen, maar kunnen niet aan de basis liggen van een basisrecht.
Onze nieuwjaarsboodschap aan deze Vlaamse Regering: Willen we een inclusieve samenleving nastreven, dan zoeken we naar oplossingen waar iedereen meetelt en waarbij ieders basisrechten gerespecteerd worden. Laten we niet stigmatiseren, maar daadkrachtig investeren in sociale huisvesting net als vele van de ons omringende landen. Het grote tekort aan sociale huisvesting in Vlaanderen kan in geen geval een excuus zijn om regels te implementeren die het recht op wonen voor kwetsbare groepen bemoeilijken.