Het gebeurt niet elke dag dat we als armoedeorganisatie positief nieuws kunnen verwelkomen in de structurele strijd tegen armoede. 5 oktober 2023 duiden we – BAPN samen met haar leden Vlaams Netwerk tegen Armoede, Brussels Platform Armoede, Réseau wallon de lutte contre la Pauvreté en Le Forum Bruxelles contre les Inégalités – echter in het groot aan in onze agenda: Vandaag keurt het parlement de wet goed die elke federale regering ertoe verplicht om een plan voor armoedebestrijding op te maken! Het ontwerp voor deze wet werd reeds op 19 september goedgekeurd door de Commissie Sociale Zaken.

Dit is zeer goed nieuws. Deze wet, die het initiatief is van Minister voor Armoedebestrijding Karine Lalieux, verplicht elke toekomstige federale regering om binnen de 12 maanden na haar aantreden een transversaal plan tegen armoede, over alle bevoegdheidsdomeinen heen, op te stellen. Voortaan moet er dus elke legislatuur een federale roadmap met meetbare doelstellingen en gerichte maatregelen komen, ongeacht welke politieke partijen aan de macht zijn. Elke minister en staatssecretaris moet zijn of haar verantwoordelijkheid nemen voor het plan binnen zijn of haar bevoegdheden.

Een andere belangrijke stap vooruit: de nieuwe wet verankert de participatie van mensen in armoede aan het federaal beleid. Zo staat er specifiek in de tekst: “Er moeten gerichte acties worden ondernomen op de verschillende beleidsdomeinen en - niveaus op basis van een partnerschap tussen alle betrokken stakeholders, onder wie personen in armoede.” (1) Dit kunnen we vanuit BAPN alleen maar toejuichen: Een rechtvaardig armoedebeleid kan er alleen maar komen als politici van in het begin de betrokken doelgroep opzoekt, aanspreekt en met hen in dialoog gaat. Dit is niet enkel van belang vanuit democratisch oogpunt, maar het is ook een kwestie van goed bestuur: participatie van mensen in armoede leidt immers tot betere oplossingen en een meer doeltreffend beleid.

"Ik heb in mijn leven veel gezwegen. Lange tijd dacht ik dat ik geen recht van spreken had. Vanwege mijn laag diploma, mijn huidskleur en dan ook nog als alleenstaande moeder in een precaire situatie, werd ik beoordeeld en in hokjes geplaatst. Je krijgt dagelijks een etiket opgeplakt, je wordt geconfronteerd met het idee dat je waardeloos bent, dat je een mislukking bent. Als alleenstaande moeder had ik het recht niet om fouten te maken, alles werd onder de loep genomen, ik werd voortdurend beoordeeld. In het bureaucratisch systeem waar we vaak in terechtkomen, is ons woord niet veel waard; we gaan er vaak heen om een standje te krijgen, zelden om gehoord te worden. Dus toen ik een overlegweekend bijwoonde van het Waals Netwerk Tegen Armoede, en voor de eerste keer mensen hun ervaringen hoorden delen zonder dat de groepsleider tussenbeide kwam om hen te stoppen of te vragen hun mond te houden, was ik stomverbaasd. Ik had het hele weekend nodig om te beseffen dat ik recht had op respect, het recht om te spreken en dus het recht om te bestaan. Het was een echte wedergeboorte voor me.”

"Als we onze ervaringen in groep delen en ik hoor wat anderen doen om elke dag, elk uur te overleven, besef ik hoe sterk we zijn als we in armoede leven, in tegenstelling tot het beeld van zwakte dat ons voortdurend wordt voorgehouden. Ik heb het meeste vaardigheden ontwikkeld toen ik in armoede leefde.”

“Als je politici ontmoet, hebben ze de echte persoon voor zich, niet de cijfers of statistieken op een stuk papier."

Aan het woord is Noellie, facilitator ongelijkheidspreventie voor mensen in armoede.

De eerste keer dat het belang van de ervaringskennis van mensen in armoede aanbod kwam, was in 1996 met het Algemeen Verslag over de Armoede. In haar 7-puntenmanifest voor de federale verkiezingen stelde BAPN: “Het is ondertussen hoog tijd om op federaal niveau de deskundigheid die op dit vlak aanwezig is in het associatieve werkveld en de samenwerking die er rond ontstaan is op federaal niveau te verankeren.” Het betrekken van mensen in armoede in de besluitvorming zou een politieke reflex moeten zijn. Toch zijn het maar al te vaak de beoogde doelgroepen zelf en de organisaties die hen vertegenwoordigen die ontdekken dat publieke actoren het beleid willen hervormen. Het zijn dan vaak de doelgroepen en hun organisaties zelf die moeten voorstellen om een dialoog op te starten met mensen in armoede. Bovendien is het Belgische politieke systeem zeer complex en technisch en beweegt het zich voort aan een onregelmatig tempo. Voor mensen in armoede, die elke dag al hun energie en middelen moeten aanwenden om te kunnen overleven, is het bijna onmogelijk om de besluitvormingsprocessen die hen aanbelangen op te volgen. Zonder de ondersteuning van
de verenigingen en netwerken tegen armoede zou de politieke dialoog met mensen in armoede al lang verdwenen zijn.

Op regionaal niveau hebben de regeringen reeds verschillende initiatieven genomen om de participatie van mensen in armoede structureel te verankeren. federale regering... en nu is het gebeurd! Er is een wettelijke basis voor het betrekken van mensen in armoede aan het beleid. De strijd tegen armoede en sociale ongelijkheden is bovendien geen keuze meer voor de volgende federale regeringen, maar een democratische en maatschappelijke plicht!

Hoewel deze nieuwe wet een belangrijke mijlpaal is, is het werk nog niet gedaan voor deze federale regering. De ondersteuning die nodig is om de dialoog met mensen in armoede op een structurele manier te organiseren, dient nog verder uitgewerkt te worden. Wij roepen daarom de federale regering op om zo snel mogelijk werk te maken van deze cruciale stap voor een sterk en rechtvaardig armoedebeleid!