Op 25/9/2023 heeft minister-president Jan Jambon zijn Septemberverklaring toegelicht in het Vlaams Parlement. “Goed dat de minister-president stelt dat een job een antigifpil is tegen armoede. Helaas stellen wij vast dat een stabiele en lonende job vaak onbereikbaar is voor werkzoekenden in armoede. Eén van de cruciale redenen is dat ouders in armoede amper toegang hebben tot kinderopvang”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx. “Verder dreigt nog een grotere ongelijkheid door de verdieping en verbreding van armoede bij Vlamingen die niet in staat zijn om te werken door ziekte of andere omstandigheden.” Drempels wegnemen naar werk is cruciaal, wat centraal staat in de campagne Werkomlegging rond de Werelddag van Verzet tegen Armoede van 17 oktober.

De tunnelvisie van de Vlaamse Regering in de activeringsdrang is verontrustend. De regering wil armoede louter bestrijden door activering naar werk, maar verdiept daardoor de kloof tussen de haves en have-nots. Armoede in Vlaanderen is een gevolg van te lage inkomens gecombineerd met te hoge uitgaven, vooral aan woonkosten. Het valt ons op dat de regering in alle talen zwijgt over de immense wooncrisis in Vlaanderen. Ook rept de regering met geen woord over het Groeipakket. De kinderbijslag welvaartsvast maken is nochtans de uitgelezen maatregel om kinderarmoede aan te pakken.

De sterke focus op kinderopvang voor werkende ouders vergeet gezinnen in armoede die ook toegang nodig hebben om sociale of pedagogische redenen. De voorrangsregel versterkt de ongelijkheid, die al groot is en daardoor nog zal toenemen. De beloofde 5.000 extra plaatsen zullen allemaal gaan naar ouders die reeds werken. Ouders in armoede zijn nochtans wanhopig op zoek naar ondersteuning in het geven van kansen aan hun kinderen. Volgens minister-president Jambon moeten mensen “kansen krijgen en grijpen”. Daar zijn we het mee eens. Maar het is ook de plicht van de Vlaamse Regering om ook echte kansen te bieden aan ouders die elke dag keihard proberen te ontsnappen uit het moeras van armoede. Alleenstaande moeders in onze verenigingen die werken of werk zoeken hebben vaak nood aan kinderopvang. Zij blijven nu nog steeds in de kou staan.

“De opvang is pas vanaf 7 uur open en sluit al om half 7 ‘s avonds. Terwijl ik soms om 6u al op het werk zou moeten zijn en soms tot 21u moet werken. Ik weet niet hoe ik ga doen. (...) Ik ben alleen, heb geen man of familie hier.” (alleenstaande mama)

Kinderopvang is een eerste belangrijke stap in het doorbreken van de vicieuze cirkel van armoede. Daarom is het cruciaal te investeren in voldoende flexibele, betaalbare en kwaliteitsvolle opvang die toegankelijk is voor iedereen.

“Ik wil graag fulltime werken, maar dat lukt niet met de zorg voor de kinderen. Mijn man werkt in ploegen. In veel bedrijven kunnen ze de werkuren niet aanpassen aan de uren die goed uitkomen voor de kinderopvang. We moeten dus kiezen wie van ons twee gaat werken.” (een mama van 2 kinderen)

De minister-president wil dat iedereen werk vindt dat bij hem/haar past. Dat vormt ook de kern van het recht op werk, samen met een menswaardig loon. De regering zet belangrijke stappen vooruit met de uitbreiding van de jobbonus en de verbetering van de arbeidsvoorwaarden van huishoudhulpen. “Het valt ons op dat de maatregelen vooral ten goede komen aan mensen die nu reeds werken. De jobbonus beloont hen terecht maar is geen instrument om mensen aan het werk te helpen. Flexijobs zijn enkel toegankelijk voor mensen die al werken (of met pensioen zijn) en ondermijnen kansen voor werkzoekenden”, aldus Heidi Degerickx. De Vlaamse Regering kondigt echter amper maatregelen aan die de drempels naar werk verkleinen.

Die drempels naar werk overwinnen staat centraal in de campagne Werkomlegging rond de Werelddag van Verzet tegen Armoede op 17/10. Mensen in armoede vinden moeilijk vast werk en ondervinden al te vaak een draaideureffect waarbij ze ook het risico lopen om hun job te verliezen door problemen in de privésfeer. Ze komen daardoor vooral terecht in tijdelijke en precaire jobs met zware fysieke belasting, onregelmatige uren en weinig werkzekerheid. Het is dus belangrijk om de incentive van werkgevers om kwetsbare groepen aan te werven, te vergroten. Door de afschaffing van de doelgroepkorting verkleint de Vlaamse Regering mogelijks de kansen voor aanwerving van werkzoekenden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt.

“Direct vast werk vinden is heel moeilijk. Bedrijven werken meestal alleen via interimcontracten. Je moet geluk hebben als een bedrijf je direct zelf aanneemt.”

Het is opvallend hoe sommige onderwerpen in deze Septemberverklaring totaal onzichtbaar zijn. Met geen woord wordt er gerept over het Groeipakket ondanks de torenhoge inflatie en prijsstijgingen om te voorzien in basisbehoeften van kinderen. Het Groeipakket is nochtans één van de beste instrumenten in de strijd tegen kinderarmoede. Volledige indexering en hogere sociale toeslagen zijn noodzakelijk.

De Vlaamse Regering onderneemt in de Septemberverklaring stappen om het tekort aan betaalbare studentenhuisvesting te verminderen door de sociale woonmaatschappijen. Over het grote tekort aan sociale woningen wordt helaas niet gesproken. Een actieplan om het bouwritme en renovatieritme hoogdringend te verhogen ontbreekt volledig. Bijgevolg blijven er anno 2023 176.000 gezinnen op de wachtlijst voor een sociale woning zonder veel vooruitzichten. Het Netwerk tegen Armoede dringt aan op een verhoogde inspanning voor kwaliteitsvolle (sociale) woningen met een concreet actieplan.