Onbetaalde schoolfacturen kunnen wegwerken vormt al 20 jaar een strijdpunt van het Netwerk tegen Armoede. De basis van gelijke onderwijskansen is dat onderwijs betaalbaar blijft zodat alle kinderen met de nodige middelen kunnen starten op 1 september. “De maximumfactuur in het basisonderwijs heeft intussen zijn dienst bewezen en wordt gedragen door bijna alle directeurs in Vlaanderen. Het bevordert zowel de gelijke onderwijskansen én is een sterk preventief middel op school,” aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx. Onderzoek van het Steunpunt Onderwijsonderzoek toont aan dat 98% van de directeurs het systeem van de maximumfactuur wil behouden (Havermans, De Norre & Groenez, ‘Studiekosten in het basisonderwijs’, 2019). “Er is nog een hele weg af te leggen. Een maximumfactuur in het secundair onderwijs is een cruciale stap in de strijd tegen armoede.” Het Netwerk blijft strijden voor onderwijs met kansen voor álle kinderen om hun talenten te ontplooien en met een volwaardig partnerschap van de ouders.

“Al weken zijn ze in de klas aan het toewerken naar die uitstap. Ze maken iedereen enthousiast, ook mijn zoon. Op de uitstap zelf leren ze vaak vanalles waar soms zelfs vragen over komen in toetsen. Als je kind dan niet mee kan, gewoon omdat de ouders het niet kunnen betalen, dan krijgt die toch geen eerlijke kans op de toets?” - een mama met een zoontje van 12 jaar

Het wordt dringend tijd dat de Vlaamse overheid werk maakt van een maximumfactuur in het secundair onderwijs. Het Netwerk tegen Armoede vraagt een vast bedrag in de eerste graad en een gedifferentieerd bedrag vanaf de tweede graad, gekoppeld aan een schooltoeslag die kostendekkend is voor de laagste inkomens en uitbetaald wordt in juni voorafgaand aan het nieuwe schooljaar. Met een maximumfactuur weten ouders vooraf hoeveel ze zullen uitgeven tijdens het schooljaar. Dit zorgt ervoor dat leerlingen een richting kunnen kiezen die aansluit bij hun dromen en talenten. Momenteel volgen nog te veel leerlingen een richting die ze niet graag doen of waarvoor ze niet geschikt zijn, enkel en alleen omwille van de schoolkosten.

Het Netwerk tegen Armoede vindt het zeer belangrijk dat de Vlaamse Regering de nodige maatregelen neemt zodat elke leerling over de nodige leermiddelen (schoolboeken en andere materialen) beschikt op 1 september. “Het is een grote stap vooruit dat de schooltoeslag intussen automatisch wordt toegekend via het Groeipakket. In oktober 2022 stelde de Vlaamse Regering de Kwaliteitsalliantie voor, die we mee ondertekenden als één van de educatieve partners,” aldus nog Heidi Degerickx. De alliantie moet zorgen voor beter en meer toegankelijk lesmateriaal in het onderwijs. Kwaliteit verliest echter haar betekenis wanneer je zonder boeken in de klas moet zitten. Daarom werkte het Netwerk een aantal aanbevelingen voor het beleid uit:

• Creëer een verbod op zwarte lijsten
• Laat boeken leveranciers de mogelijkheid tot een gespreide betaling op maat zonder meerkost duidelijk vermelden aan het begin van het bestelproces en bij de betalingsmodaliteiten
• Ban incassobureaus voor het innen van onbetaalde schoolfacturen

“Zwarte lijsten bij boekenleveranciers bestaan echt. Ik heb er zelf ook op gestaan. Mijn kinderen hebben een hele tijd zonder boeken op school gezeten. Ik heb vier kinderen. Omdat ik een factuur van één kind niet had kunnen betalen, kreeg geen enkel van mijn kinderen zijn of haar boeken tot alles betaald was. Gespreide betaling was niet mogelijk.”

Om gelijke onderwijskansen te bereiken, ijvert het Netwerk tegen Armoede ervoor dat er in scholen voldoende kennis is van en begrip over armoede. Vorming rond de armoede is een vertrekpunt voor gelijke onderwijskansen. De expertise van een ervaringsdeskundige is hierbij van groot belang. Voor leerkrachten in spé is het belangrijk dat lerarenopleidingen inzetten op het ontwikkelen van een grondhouding. Hierbij staan gelijke onderwijskansen en talenten van leerlingen centraal. Een visie op armoede en diversiteit bepaalt daarnaast het pedagogisch-didactisch handelen van het schoolteam rond communicatie met ouders, de organisatie van schooluitstappen en de keuze voor schoolmateriaal. Scholen die werk willen maken van een kostenbewust beleid, kunnen zelfstandig aan de slag met de brochure ‘Maak je sterk tegen armoede op school’ van het Netwerk tegen Armoede.

Op lokaal niveau vraagt het Netwerk tegen Armoede van steden en gemeenten een structurele uitbouw van brugfiguren, in samenwerking met het lokale middenveld en bestaande vertrouwenspersonen. Brugfiguren zijn namelijk van ontegensprekelijk belang om gezinnen in armoede te ondersteunen in het realiseren van hun grondrechten. Daarnaast zorgen ze voor een betere verbinding tussen scholen en ouders.