De vorige Vlaamse Regering zette in op de activering van leefloongerechtigden via een decreet dat inschrijving bij VDAB verplichtte voor deze groep. De verplichte inschrijving bij VDAB is onder de huidige Vlaamse Regering een gangbaar basisprincipe voor diverse kwetsbare groepen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zoals sociale huurders, inburgeraars en tijdelijk ontheemden. Ook bij deze groepen is het armoederisico hoog.

Minister van Werk Jo Brouns vroeg aan het Netwerk tegen Armoede een armoedetoets in december 2023. De krappe timing (opleveren tegen februari 2024) liet het echter niet toe een participatief proces te lopen met mensen in armoede uit de verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen.

In afgelopen maanden hebben we wel een participatief proces kunnen lopen waarin we 6 verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen (A’kzie, Betonne Jeugd, BMLIK Gent, De Moazoart, De Ruimtevaart, De Vrolijke Kring) hebben bevraagd en dit decreet met hen hebben besproken op 5 verschillende dialoogmomenten.

Samen met de verenigingen focusten we niet alleen op de directe impact van het decreet op mensen in armoede, maar legden ook de bestaande drempels naar werk voor mensen in armoede bloot. Zo willen we bekomen dat ze ondersteuning krijgen in hun zoektocht naar een duurzame, zinvolle en betaalde job die de armoedecirkel kan doorbreken. Dit is ons advies.

Integrale begeleiding, meer samenwerking, geen verplichting

• Integrale ondersteuning op verschillende levensdomeinen en op maat van de persoon is de sleutel tot succes. Verplichten en sanctioneren zorgt enkel voor meer mentale druk en vergroot de afstand tot de arbeidsmarkt.
• Toegankelijke dienstverlening vanuit VDAB en OCMW: belang van een nabij en fysiek aanspreekpunt waar je zonder afspraak terechtkan.
• Klaar zijn voor de stap naar werk. Daarvoor ligt een belangrijke autonomie en expertise bij het OCMW.
• Centrale rol en expertise bij VDAB om het overzicht te behouden op de verschillende activeringsmaatregelen en dienstverleners.

Drempels naar werk

• Pak structurele drempels naar werk aan door een transversale aanpak op Vlaams niveau waarbij verschillende beleidsinitiatieven elkaar versterken i.p.v. tegenwerken (kinderopvang, openbaar vervoer, stabiele huisvesting, geestelijke gezondheidszorg, etc.).
• VDAB heeft een rol te spelen in het stimuleren van inclusie en het sensibiliseren van werkgevers om mensen met afstand tot de arbeidsmarkt aan te werven; mensen leren het best terwijl ze werken.

Samenwerkingsakkoord OCMW/VDAB en lokale samenwerking i.f.v. activering

• Beleidsparticipatie van mensen in armoede en mensen met leefloon in voorbereiding en opmaak van het samenwerkingsakkoord tussen VDAB en OCMW
• We pleiten ervoor dat de voorwaarde tot verplichte inschrijving bij VDAB en medewerking in een traject naar werk geen reden mag zijn om een leefloon te schrappen.
• Transparantie en regie bij de leefloongerechtigde in het uitwisselen van informatie en oordelen over de medewerking die ze verlenen in hun activeringstraject.