De klimaatcrisis neemt geen vakantie! Het Netwerk tegen Armoede zoekt samen met andere sociale en milieuorganisaties naar antwoorden op de uitdagingen van de klimaatcrisis. Hoe zorgen we ervoor dat mensen in armoede mee de vruchten kunnen plukken van klimaatbeleid en niet de factuur gepresenteerd krijgen? Klimaatbeleid leidt al te vaak tot Mattheüs-effecten. En toch kunnen we dit ook op een andere manier aanpakken. De strijd tegen energiearmoede is een domein waar nog grote sociale én klimaatwinst te boeken is. We roepen samen met onder andere Bond Beter Leefmilieu, 11.11.11 en Canopea de regeringsonderhandelaars op om aandacht te hebben voor de klimaatuitdagingen.

De open brief werd op 12/8/2024 gepubliceerd in de opiniepagina's van De Morgen

Terwijl de formateurs uitrustten in hun pauzeweek, maakte de klimaatcrisis het leven zoals we het vroeger kenden steeds meer onmogelijk. Wetenschappers, bekende Belgen en burgerbewegingen roepen in de open brief van 11.11.11, Bond Beter Leefmilieu en Canopea de Vlaamse en Federale onderhandelaars op om ambitieus klimaat- en natuurbeleid centraal op te nemen in de regeringsnota. Want de klimaatopwarming is in een stroomversnelling geraakt, met alle rampzalige gevolgen vandien.

2024 gaat waarschijnlijk de geschiedenisboeken in als het jaar van de onafgebroken hitterecords. De klimaatopwarming is in stroomversnelling geraakt, met een schokkende reeks weersextremen als gevolg: droogtes, hittegolven, overstromingen, intense stormen en bosbranden. De chaos, het menselijk leed en de miljarden aan economische schade die deze veroorzaakten zijn niet te overzien.

Ons land bleef niet gespaard. “De ergste in de geschiedenis” — zo omschreven inwoners van de Limburgse gemeente Voeren de overstromingen die hen recent troffen. Het water kwam tot op borsthoogte te staan. Mensen moesten hun woningen ontvluchten. Flashbacks van de overstromingen uit 2021 schoten al snel in het hoofd. Amper een maand geleden herdachten we de eerste Belgische ‘klimaatdoden’ die toen vielen.

Ook economisch was de tol van 2024 zwaar – denk maar aan de mislukte oogsten en verrotte gewassen die onze landbouwers door de ongekende regenval moesten slikken. Toch is dit slechts een voorbode van wat ons te wachten staat bij verdere opwarming. De wetenschap is glashelder. Iedere fractie van een graad extra opwarming heeft verwoestende gevolgen voor onze ecosystemen, volksgezondheid en economieën wereldwijd. Naar schatting kan de klimaatcrisis België jaarlijks meer dan 9,5 miljard euro kosten door extreme weersomstandigheden.

Klimaat moet daarom een topprioriteit zijn voor de politieke onderhandelaars. Duidelijke ambities en concrete sociale klimaatmaatregelen zijn cruciaal om de uitdagingen aan te pakken. Maar gelekte onderhandelingsnota’s wijzen net op herziening, terugdraaien en in twijfel trekken van bestaande klimaatafspraken. Hetzelfde geldt voor herstel van natuur en biodiversiteit door de reductie van ons ruimtegebruik.

We grijpen de 'pauzeweek' in de onderhandelingen aan om de Vlaamse en federale formateurs te herinneren aan de uitzonderlijke en zorgwekkende situatie waarin we ons bevinden. Om de opwarming te stoppen, moet de uitstoot van broeikasgassen vóór 2030 drastisch naar beneden. België moet daaraan bijdragen. Niet alleen door de eigen uitstoot te reduceren, maar ook door in te zetten op sterke internationale en Europese samenwerking.

Voor landen die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis, zijn de extreme weersomstandigheden al vele jaren een dagdagelijkse realiteit. Tyfoons, droogtes en orkanen nemen toe en vergroten de ongelijkheid. De klimaatcrisis stopt niet aan de Vlaamse kust. Internationale solidariteit en samenwerking zijn cruciaal om de klimaatcrisis aan te pakken.

België en Vlaanderen namen deze dringende oproep tot op heden niet serieus. De huidige plannen om onze uitstoot te reduceren, zijn niet in lijn met de Europese afspraken. Evenmin beantwoorden ze aan het arrest in de Klimaatzaak, dat oordeelde dat het Belgische klimaatbeleid de mensenrechten van haar burgers schendt en een broeikasgasvermindering van minstens 55 procent tegen 2030 oplegt. Dat is het absolute minimum wat ons land moet doen om gevaarlijke opwarming van meer dan 1,5°C te voorkomen.

Deze nalatigheid is ecologisch, economisch en sociaal onverantwoord. De oplossingen en technologieën voor een krachtig klimaatbeleid zijn voorhanden. Een beleid dat klimaat en sociale rechtvaardigheid verbindt, kan zorgen voor lagere energiekosten, aanzienlijke gezondheidswinsten dankzij schonere lucht, werkgelegenheid in de cleantech, en het herstel van een levendige en veerkrachtige natuur. Het draagvlak is er bovendien: al jaren spreekt een meerderheid van de Belgen zich uit voor krachtdadig klimaatbeleid. Dat tonen peilingen zoals de Eurobarometer (2024). 82% van de Belgen zegt rechtstreeks getroffen te worden door milieuproblemen, 91% vindt Europese wetgeving nodig om de gevolgen van klimaatcrisis te beperken en het milieu te beschermen, en 82% vindt dat we niet-Europese landen moeten bijstaan in hun klimaatbeleid.

Er is dus geen enkele reden om de klimaattransitie en natuurherstel niet bovenaan de agenda te zetten. Vandaag politieke moed tonen betekent morgen een veiligere, welvarende wereld voor iedereen. We roepen de Vlaamse en federale onderhandelaars op de vastberadenheid en ambitie te tonen die nodig zijn om deze crisis aan te pakken. Om terug een leefbare en gezonde samenleving te garanderen, nu en in de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen. Om nú de kans te grijpen en een blijvende positieve impact te genereren voor de huidige en toekomstige generaties. Een beter moment dan de regeringsformatie, krijgen we niet.