Campagne 17 oktober 2021: Teken samen met mensen in armoede de krijtlijnen uit

campagnebeeld  17 oktober 2021

Sterke oplossingen bedenk je samen met mensen in armoede.
Alleen zo kunnen ze volwaardig deelnemen én deelhebben aan de samenleving.

Maak het mee tijdens de acties van onze 57 verenigingen op de Werelddag van Verzet tegen Armoede op 17 oktober.

Het thema maatschappelijke participatie:

• Hoe draagt dit bij in de strijd tegen armoede?
• Waarom willen we het hierover hebben?
• Wat willen we tonen?
• Waarom is dat belangrijk?

Meer informatie over 17 oktober

Tv-spot

TV-spot voor 17 oktober 2021 rond centrale thema 'maatschappelijke participatie'

Maatschappelijke participatie: De waarde van keuzevrijheid wat je in je eigen tijd doet

Ergens deel van uitmaken, jezelf kunnen zijn, jezelf ontwikkelen en ontdekken, jezelf ontspannen zijn noden van iedereen. Zelf kunnen bepalen hoe je die eigen tijd invult, is broodnodig. We merken helaas dat de politiek of mensen die niet in armoede leven dit steeds vaker in twijfel trekken. Vaak bestaat nog de idee dat mensen in armoede ‘maar moeten aannemen wat ze kunnen krijgen’. Maar keuzevrijheid is juist een belangrijk onderdeel van volwaardige maatschappelijke participatie.

De coronacrisis hakt er zwaar in bij mensen in armoede. Meer dan ooit is duidelijk geworden hoe belangrijk het is om een sociaal netwerk te hebben als hefboom uit het isolement en eenzaamheid. De signalen die het Netwerk verzamelde na één jaar coronacrisis liegen er dan ook niet om.

Werken aan maatschappelijke emancipatie

Eén van de zes criteria voor de werking van verenigingen waar armen het woord nemen is Werken aan maatschappelijke emancipatie: Mensen in armoede helpen groeien om hun burgerrechten volwaardig op te nemen en de maatschappij bewustmaken van de gelijkwaardigheid van mensen in armoede en niet in armoede.

Het betekent zowel de samenleving bewustmaken dat ze plaats moet maken voor mensen in armoede in de samenleving maar ook meewerken aan vernieuwing van de eigen vereniging en van de samenleving. Dit heeft dan vooral betrekking op de groep van mensen in armoede. Hier staat deelhebben dan ook centraal.

Het is niet dat mensen moeten veranderen om te passen in de samenleving maar de samenleving moet ruimte hebben zodat iedereen zichzelf daarin thuis kan voelen. Elk met zijn eigenheid, noden en dromen.

Netwerk tegen Armoede ging aan de slag met drie subthema's in de verenigingen

1. De waarde en keuzevrijheid van wat je in je eigen tijd doet: ergens deel van uitmaken, jezelf kunnen zijn, jezelf ontwikkelen en ontdekken, kunnen ontspannen, zelf je eigen tijd kunnen invullen

Ergens deel van uitmaken, jezelf kunnen zijn, jezelf ontwikkelen en ontdekken, kunnen ontspannen ... zijn diepmenselijke noden en dragen bij tot een gelukkig leven. Ook mensen in armoede hebben het recht om zelf invulling te geven aan hun eigen tijd. Al te vaak treden hulp- en dienstverleners, maar evengoed beleidsmakers, moraliserend op, en schrijven zij éénzijdig voor ‘wat goed is voor de armen’. Een terugkerend vooroordeel is dat mensen in armoede ‘maar moeten aannemen wat ze kunnen krijgen’. Dit terwijl keuzevrijheid en autonomie net belangrijke ingrediënten zijn voor volwaardige maatschappelijke participatie.

2. De kloof overbruggen door goede toeleiding, brugfiguren, verenigingen als brugorganisatie

2.1 Aandacht voor goede toeleiding

Participatie ontstaat niet vanzelf. Voorrangssystemen, sociale tarieven en financiële steun dragen weliswaar bij tot de betaalbaarheid, maar nemen geen drempels weg inzake begrijpbaarheid, betrouwbaarheid, bereikbaarheid.

Toeleiding, begeleiding, ondersteuning op maat en warme doorverwijzing zijn essentiële sleutels om deuren écht te openen voor kwetsbare groepen. Beleid dat geen rekening houdt met praktische en mentale drempels werkt tegen mensen in armoede: zij worden geculpabiliseerd omdat ze niet ingaan op een aanbod ‘dat net voor hen werd ontworpen’ …

Digitalisering zet zich door met rasse schreden in alle geledingen van de samenleving. Mensen in armoede moeten kunnen blijven rekenen op ‘fysieke’ bereikbaarheid van diensten. Daarnaast is het volwaardig meenemen van kwetsbare groepen in de digitale transitie een absolute beleidsprioriteit om verdere dualisering tegen te gaan.

Aangejaagd door ‘de fetisj van de vermaatschappelijking’ (het mobiliseren van het menselijk kapitaal in de samenleving) zien we steeds meer hoe vrijwilligers in allerlei, vaak goedbedoelde, buddy-systemen worden ingeschakeld in schuldhulpverlening, integratietrajecten … met het risico dat mensen verstoken blijven van de professionele hulp die ze echt nodig hebben.

2.2 Structurele inzet van brugfiguren

In steeds meer Vlaamse steden en gemeenten worden brugfiguren ingezet, veelal op de domeinen onderwijs en welzijn. Die brugfiguren maken de verbinding tussen kwetsbare gezinnen en de samenleving. Successleutels zijn de neutrale en autonome positie, de informele en persoonlijke aanpak en bereikbaarheid, de aanklampende en onvoorwaardelijke basishouding en inzicht in armoede, bijvoorbeeld door armoede-ervaring te hebben (zoals in tandemwerkingen vaak het geval is). Brugfiguren werken pro-actief, outreachend en intersectoraal (onderwijs, inkomen, gezondheid, wonen, vrije tijd …).

Projecten en experimenten, zowel in landelijke als in grootstedelijke context, leveren een schat aan inzichten en ervaringen, goede praktijken en leerpunten op in de strijd tegen onderbescherming. Het is hoog tijd dat projecten verduurzamen en dat de brugfiguren een structurele plek en rol krijgen in het beleid.

2.3 Verenigingen Waar Armen Het Woord Nemen als brugorganisatie

Door de voortdurende uitsluiting van mensen in armoede groeit er een diepe kloof tussen mensen in armoede en de rest van de samenleving. Dit heeft als effect dat mensen die niet in armoede opgroeien of leven, grotendeels onbekend blijven met de dagelijkse realiteit van armoede. Bovendien is het ook zo dat mensen in armoede zich moeilijk of niet kunnen inleven in het perspectief van de samenleving.

Verenigingen Waar Armen Het Woord Nemen spelen een belangrijke rol in het overbruggen van de missing link:

  • in de ontmoeting van armen en niet-armen, door samen ‘vereniging te zijn’
  • in het vormingswerk in de vereniging waar mensen versterkt worden in hun kennis rond rechten, hulp- en dienstverlening, maatschappelijke problemen, politieke en sociale structuren van onze samenleving ...
  • in externe vormingen over armoedethema’s door onze mensen zelf aan scholen, diensten, politici, overheden, bedrijven ..
  • door in dialoog tussen oplossingsactoren en mensen in armoede te zoeken naar oplossingen voor drempels en uitsluiting.
3. Meer dan deelnemen, ook deelhebben en mee-maken!: mensen in armoede moeten de kans krijgen om mee beleid te maken

Louter compenserende maatregelen veranderen niets wezenlijks aan de uitsluitingsmechanismen, ook de structuren moeten aangepakt worden.

Mensen in armoede moeten daarom de kans krijgen om mee beleid te maken, aanbod en hulpverleningstrajecten te ontwerpen. Zij moeten kunnen groeien van passieve gebruikers tot actieve makers van de samenleving, waarbij ze ook hun visie en oplossingen mogen inbrengen.

3.1 Systemen en instrumenten die we samen ontwerpen, zijn het meest effectief omdat ze rekening houden met de leefwereld en de binnenkant van armoede

Zo zijn bij de ontwikkeling van de UiTPAS het Netwerk en twee Verenigingen Waar Armen het Woord Nemen nauw betrokken geweest. De UiTPAS is gebaseerd op de lokale kansenpas van Aalst. In 2012 startte een proefproject in de regio Lede, Aalst, Erpe-Mere en Haaltert. Dit was een nauwe samenwerking met mensen in armoede en verenigingen. Er werd geluisterd naar wat beter of anders moest. Later werden nieuwe proefregio's toegevoegd en evalueerden we samen welke nieuwe moeilijkheden en kansen zich aandienden. Ondertussen is de UiTPAS op Vlaams niveau een feit en blijven steeds nieuwe regio’s zich aansluiten.

Pluspunten:

  • de participatieve ontwikkeling van de UiTPAS
  • Het is belangrijk dat mensen in armoede van bij het begin betrokken worden bij participatief programmeren.

Een ander voorbeeld zijn de werk-welzijnstrajecten (W²) gebaseerd op het toenmalige ESF-project WAW-traject. Daarbij ontwikkelde de Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen samen met partners een geïntegreerde aanpak van werk, armoede en welzijn vanuit de ervaringen van mensen in armoede. De werk-welzijnstrajecten zijn op dit moment structureel ingebed binnen de werking van VDAB. Door mensen in armoede individueel en op maat te ondersteunen bij het wegwerken van drempels op vlak van zowel welzijn als werk, worden duurzame tewerkstelling en zinvolle maatschappelijke participatie mogelijk gemaakt.

3.2 Meer politieke vertegenwoordiging van mensen in armoede en zeggenschap in de ruime samenleving

De stem van mensen in armoede klinkt veel minder door in het publieke discours. Hun boodschappen blijven te vaak onopgemerkt of worden makkelijk aan de kant geschoven. Daardoor blijven de belangen, problemen en oplossingen zoals onze mensen ze zelf ervaren en benoemen, ondervertegenwoordigd bij het bepalen van beleidsdoelstellingen en verdelen van budgetten. Er wordt vaker over dan met hen gesproken’.

Ook in de aanpak van de coronacrisis had/heeft het beleid te weinig oor naar de bekommernissen van mensen in armoede: financiële steunmaatregelen met te hoge drempels en voorwaarden, moeilijk begrijpbare overheidscommunicatie, verbodsbepalingen die geen rekening houden met leefomstandigheden.

De Vlaamse Regering schaft de opkomstplicht af bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen en benoemt dit als een ‘versterking van de lokale democratie’. Bij de volgende gemeenteraads- en provincieverkiezingen in 2024 zijn burgers niet langer verplicht om naar het stembureau te gaan. Wetenschappers toonden echter aan hoe dat in andere landen uitdraait op ongelijke participatie vanwege de meest kwetsbare groepen: het gaan stemmen neemt immers steeds toe naarmate de sociale positie van de persoon verbetert. Corrigerende acties en maatregelen dringen zich dus op opdat de ongelijke deelname aan het politieke debat niet verder toeneemt.

3.3 Het gebrek aan erkenning, participatie en medezeggenschap in de hulp- en dienstverlening waarmee mensen in armoede in aanraking komen

Door een combinatie van besparingen, tijdsdruk en heersende opvattingen over zorg en welzijn hebben hulp- en dienstverleners te weinig ruimte om een participatieve relatie uit te bouwen samen met hulpvrager. Dat is heel jammer, want het is ongelooflijk belangrijk dat hulpverlening niet de invulling krijgt van een rechtlijnig parcours. Ruimte en vertrouwen zijn essentieel om de mens achter de hulpvraag te leren kennen en ook zijn binnenkant aan bod te laten komen. Zo kan hij groeien tot een actieve partner in het traject die zijn eigen ervaringen en perspectieven naar voren mag brengen.

Wat betekent maatschappelijke participatie voor mensen in armoede?

Foto met tekstballon over participatie

We vroegen aan mensen uit onze verenigingen wat participatie voor hen betekent aan de hand van tekstballonnen tijdens de Ontmoetingsdag in de Zoo op 1/6/2021.
Ook mensen in armoede moeten kunnen deelnemen aan alle facetten van het leven.

We stelden hen volgende vragen:

  • Wat betekent participatie voor jou?
    foto's: "Je mening mogen geven en gehoord worden" - "Een sociaal bestaan opbouwen" - "Samenzijn" - "Kans om ergens bij te horen" - "Deelnemen" - "Nieuwe mensen leren kennen"
    filmpjes: "Een stem zijn voor andere mensen" - "Kunnen deelnemen, erbij horen" - "Dat onze mening ook telt" - "Gehoord worden" - "Keuze hebben om deel te nemen" - "Inspraak"

  • Wat heb je nodig om jouw stem te laten horen?
    foto's: "Elkaar steunen/helpen om erbij te kunnen horen" - "Veel begrip" - "Een groep waarin je je goed/veilig voelt" - "Kracht" - "Een luisterend oor hebben" - "Zelfvertrouwen"
    filmpjes: "Een megafoon om je stem 1000 keer meer te laten horen" - "Durf en zelfvertrouwen"

  • Wat heb je nodig om te groeien als mens?
    foto's: "Positieve ervaringen" - "Iemand die een duwke geeft" - "Uw eigen ding kunnen doen" - "Geen woorden maar daden!" - "Vrijheid" - "Geluk" - "Respect van beide kanten" - "Goede gezondheid"
    filmpjes: "Een goede woonst" - "Dat je gehoord wordt door anderen"

  • Wat heb je nodig om ergens deel van uit te maken?
    foto's: "Samenhorigheid" - "Ergens thuis horen" - "Meetellen" - "Dat er geluisterd wordt" - "Dat je erkend wordt ook al heb je problemen" - "Dat ik mee mag doen, welkom ben"
    filmpjes: "Erkenning hebben" - "Erbij horen, gelijkwaardig voelen" - "Geaccepteerd worden" - "Dat je jezelf kan vertrouwen"

  • Wat wil jij doen in je eigen tijd?:
    foto's: "Op vakantie kunnen gaan" - "Met anderen praten" - "Tijd maken voor mezelf" - "Genieten zonder zorgen" - "Vrijwilligerswerk" - "Taal oefenen"
    filmpjes: "Een diploma halen om verder vooruit te geraken" - "Genieten, maar dat kan ik mezelf moeilijk toestaan" - "Rust, soms alleen zijn"

Kalender met acties en activiteiten van de verenigingen

Bekijk de kalender met acties en activiteiten van de verenigingen van het Netwerk tegen Armoede in Vlaanderen en Brussel in 2021

Fotomateriaal

Fakkeltocht voor 17/10

Foto's van acties en activiteiten van de verenigingen

Bekijk de foto's
Opnames tv-spot op 19/8/2021

Foto's van de opnames van de tv-spot op 19/8/2021

Bekijk de foto's

Foto's van de opnames van de tv-spot op 19/8/2021 (Lucia De Dycker)

Bekijk de foto's

Creatieve trajecten

Creatief traject De Vrolijke Kring in Ronse

Deelnemen én deelhebben aan de samenleving betekent ook je creativiteit de vrije loop kunnen laten. Daarom werkten een aantal van onze verenigingen een creatief traject uit met een kunstenaar, toneelmaker of fotograaf … Ze tonen nadien het resultaat van het participatieve proces en het samen mee-maken aan het grote publiek tijdens een voorstelling of tentoonstelling.

In samenwerking met Vrijuit, dat cultuur- en sportevenementen betaalbaar maakt voor mensen met een beperkt budget.

(foto's: Caroline Van Poucke)

Foto's van creatieve trajecten van verenigingen in samenwerking met Vrijuit

Bekijk de foto's

Filmpjes

Beelden van de opnames van de tv-spot op 19/8/2021

Bekijk de beelden van de opnames

Campagnemateriaal

Artikels en interviews over maatschappelijke participatie

Heidi Degerickx: "Toeleiding gaat over het verlagen van elke drempel om toegang te krijgen tot cultuur."

Herbeluister het radionieuws op Radio 1 op 17/10/2021 om 9u

Natasja en Tine: "Het is belangrijk het aanbod niet alleen digitaal, maar ook op papier te communiceren."

Herbeluister het interview op Radio 1 op 17/10/2021 om 17u (vanaf 04:00:00)

Over leven in armoede: ‘Het OCMW vroeg waarom ik iets van C&A had gekocht, terwijl Zeeman goedkoper is’

Lees het artikel in De Morgen op 17/10/2021

"Plak op kinderen in armoede niet al op voorhand een stigma"

Lees het artikel van 17/10/2021 op Libelle Mama

"Luister ook naar oplossingen van mensen in armoede"

Lees het artikel van 15/10/2021 op Apache.be

Festival 'Warempel, een drempel' in Brussel voor Werelddag tegen Armoede

Lees het artikel op BRUZZ.be van 17/10/2021

3000 Aalsterse gezinnen leven in armoede, en aantal blijft stijgen

Bekijk de reportage van TV Oost op 17/10/2021

Ronse verzet zich tegen armoede

Bekijk de reportage van AVS op 15/10/2021

‘Zodra het over grond en geld gaat, is burgerparticipatie slechts een zoethouder’

Lees het artikel op Sociaal.net

Armoede in Vlaanderen: ‘Wanneer zeggen we: Genoeg!’

Lees het artikel op sociaal.net van 5/10/2021

Persbericht "Teken samen met mensen in armoede de krijtlijnen uit. Maak ruimte voor échte participatie!"

Lees het persbericht van 11/10/2021

Persbericht "Acties van armoedenetwerken op 17 oktober over heel het land vragen aandacht voor groeiende armoedeproblematiek"

Lees het persbericht van 15/10/2021

Publicaties over maatschappelijke participatie

Publicatie 'Participatie aan het lokaal sociaal beleid van groepen met minder behartigde belangen' - methodes

Lees de publicatie

Publicatie 'Participatie aan het lokaal sociaal beleid van groepen met minder behartigde belangen' - handvatten

Lees de publicatie

Volg ons


Blijf op de hoogte

Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief

Steun ons nu

Uw steun helpt mensen om een toekomst uit te bouwen en de strijd aan te binden met armoede en sociale uitsluiting. Help mensen in armoede zichzelf te helpen.

Steun ons
Deze website maakt gebruik van cookies om uw gebruikersgemak te verbeteren.
Ik ga akkoord.  Lees meer.