Netwerk tegen Armoede evalueert Groeipakket
Voor het Netwerk tegen Armoede blijft het Groeipakket één van de belangrijkste hefbomen waarover de Vlaamse Regering beschikt om écht een verschil te maken 'in de portemonnee' van gezinnen met kinderen in armoede. Het Netwerk evalueerde het Groeipakket en hield het tegen het licht tijdens een hoorzitting in het Vlaams Parlement op 5/5/2021.
Het Netwerk nam het woord en pleitte tijdens de hoorzitting voor:
- een structurele verhoging van de sociale toeslagen op de maandelijkse kinderbijslag voor de laagste inkomensgroep
- daarbovenop een minstens eenmalige coronasteun voor gezinnen in armoede met kinderen (voor 1 jaar)
- een verfijning van de evaluatie van het Groeipakket, die regelmatig herhaald wordt en waarbij armoedeverenigingen betrokken worden
- het prioritair 'opvissen' van 'verliezers' bij de laagste inkomensgroepen in het nieuwe systeem
Hoorzitting in Commissie Welzijn met armoede-experts
Door de zesde staatshervorming werd Vlaanderen bevoegd voor de kinderbijslagen. De Vlaamse Regering werkte in de vorige legislatuur een nieuw systeem van kinderbijslag uit, het Groeipakket, dat van start ging op 1 januari 2019. De Vlaamse Regering maakte in een nota een evaluatie op van anderhalf jaar werken met het Groeipakket. De leden van de Commissie Welzijn van het Vlaams Parlement hielden hierover een hoorzitting op 5/5/2021 met vertegenwoordigers van de KU Leuven, van de Universiteit Antwerpen, van het Netwerk tegen Armoede, en van de private kinderbijslagfondsen.
Verhoog de sociale toeslagen op de maandelijkse kinderbijslag voor de laagste inkomensgroep
Voor het Netwerk blijft een voelbare verhoging van de sociale toeslagen op de maandelijkse kinderbijslag voor de laagste inkomensgroep een absolute prioriteit. Dit moet structureel, dus blijvend gebeuren.
We vragen op korte termijn minstens een verhoging met 25% van de huidige bedragen. Om u een idee te geven wat dit concreet betekent: stel u een gezin voor met 2 kinderen dat het na aftrek van alle vaste uitgaven moet doen met een budget van pakweg 50 euro/week. De 25 euro per maand extra die zo'n verhoging zou betekenen, mag dan weinig lijken. Ze maakt al meteen een verschil.
Dat dit niet volstaat is wel duidelijk. Wij vragen tegelijk een becijferd én begroot groeipad voor verdere verhogingen. Het is ook duidelijk dat enkele kleine besparingen op een aantal 'minder nuttige' uitgaven in het huidige budget zullen niet volstaan om dit te bekostigen, bijvoorbeeld een afschaffing van de toeslag voor gebruik van kinderopvang met 'vrije' tarieven. Er zal zeker extra budget nodig zijn.
Let wel: stilstand is geen optie. Bij gebrek aan extra budget moet er ook kunnen gesproken worden over een herverdeling van budget van gezinnen die het minder nodig hebben naar de gezinnen in armoede.
Ons doel blijft: geen enkel gezin mag in armoede terechtkomen of er dieper in wegzakken door het hebben van kinderen. Voor de laagste inkomens moet de volledige 'kost' van kinderen gedekt zijn. Daarbij moet het Groeipakket een groot deel van die dekking kunnen bieden. Een verdere groei van de sociale toeslagen zal dus nodig zijn.
Voorzie minstens eenmalige coronasteun voor gezinnen in armoede met kinderen (voor 1 jaar)
De coronacrisis is nog niet voorbij, wel integendeel. Het Netwerk signaleerde al eerder dat het water bij enorm veel gezinnen echt wel aan de lippen staat door verhoogde uitgaven na 1 jaar corona, óók indien er niet meteen inkomensverlies was.
Het Netwerk herhaalt daarom nogmaals de eis om minstens eenmalig - voor 1 jaar - steun te voorzien voor de gezinnen in armoede met kinderen naar aanleiding van de coronacrisis. Het Netwerk pleitte daar eerder al voor toen er een eenmalige coronatoeslag van 33,67 euro per kind werd toegestaan. Dit moet bovenop de structurele verhoging die wij vragen, dus is er bijkomend budget nodig. Als steun ten belope van intussen vele miljarden voor andere sectoren kon, moet de veel beperktere inspanning die dit betekent ook voor kwetsbare gezinnen kunnen. Wat het Netwerk vraagt is dan ook echt niet wereldschokkend!
Verfijn de evaluatie, herhaal deze regelmatig uit en betrek armoedeverenigingen
Tegelijk vraagt het Netwerk een verdere verfijning van de evaluatie van het Groeipakket, dat deze regelmatig herhaald worden, mét inbreng van onze verenigingen én dat er lessen worden uit getrokken en concrete oplossingen komen.
De waarschuwingen die het Netwerk en andere organisaties gaven bij de armoedetoets in 2017 staan nog als een huis. Sommige negatieve effecten die we toen zagen behoeven geen evaluatie, andere worden nu al bevestigd in de praktijk. Voor nog andere is dringend méér onderzoek nodig. Maar dat bijsturing ook op andere 'onderdelen' van het nieuwe Groeipakket nu al mogelijk is én moet, is duidelijk.
Vis de 'verliezers' bij de laagste inkomensgroepen zo snel mogelijk op
De prioriteit voor het Netwerk is om de 'verliezers' bij de laagste inkomensgroepen in het nieuwe systeem zo snel mogelijk 'op te vissen'.
De 'lichte vooruitgang' qua armoedebestrijding (eerder een status quo) die de armoedetoets bij de hervormingen in 2017 voorspelde, verbergt dat sommige gezinnen in de laagste inkomensgroep er door het nieuwe systeem van Groeipakket slechter uitkomen. Ofwel zijn de gezinnen die ervoor al extra kwetsbaar waren, er niet op vooruit gegaan. Dit kan voor ons absoluut niet.
We denken bijvoorbeeld aan:
- éénoudergezinnen waarvoor de sociale toeslagen feitelijk gelijk bleven
- sommige gescheiden ouders die nu hun sociale toeslag verliezen omdat het inkomen van de nieuwe partner opeens een rol speelt (soms terecht en logisch, vaak ook niet)
- oudere kinderen en grote gezinnen die minder steun (zullen) krijgen
- 'gemengde gezinnen' (met kinderen geboren vanaf 2019 en vóór 2019, die dus zowel in het oude als het nieuwe systeem zitten) waar er verlies is, óók als ze een laag inkomen hebben
- natuurlijke ouders waarvan de pleegzorgtoeslag -onbegrijpelijk- werd afgenomen
- wezen waarvoor de wezentoeslag te bruusk veel lager ligt
- ...
Er is dus nog veel werk aan de winkel!
Reactie "Kinderarmoede is iets wat iedereen wel wil aanpakken, behalve als het money time is"
Algemeen coördinator Heidi Degerickx van het Netwerk tegen Armoede reageerde op 27/9/2021 in De Ochtend en het radionieuws op Radio 1 over het voorstel van de stijging van het Groeipakket van 1 ipv 2%: "Kinderarmoede is iets wat iedereen wel wil aanpakken, behalve als het money time is".
Het Groeipakket is één van de belangrijkste hefbomen waarover de Vlaamse Regering beschikt om écht een verschil te maken 'in de portemonnee' van gezinnen met kinderen in armoede. Goed dat er niet geraakt wordt aan de stijging van 2% van de sociale toeslagen. Voor kwetsbare gezinnen en zeker eenoudergezinnen die het niet breed hebben, kan 1% ipv 2% al heel wat schelen in de portemonnee.
Heidi pleitte er ook voor om de sociale toeslag met 25% te verhogen in de strijd tegen kinderarmoede.
De reactie van Heidi was de opener van een interview met Wim Van Lancker van KU Leuven.