Verplichte gemeenschapsdienst is géén hefboom voor tewerkstelling
Het Vlaams Netwerk tegen Armoede is opgetogen met de ambitie van de Vlaamse Regering om de werkzaamheidsgraad op te trekken tot 80 procent. Werk is geen garantie om uit armoede te geraken, maar in de meeste gevallen is het een goede start: in België leeft minder dan 5 procent van de werkende mensen in armoede. Bovendien willen mensen in armoede niets liever dan het vinden van duurzaam, werkbaar werk.
Er bestaan verschillende benaderingen om mensen naar werk toe te leiden. In het Vlaams regeerakkoord wordt de invoering van een verplichte gemeenschapsdienst aangekondigd. In een beleidsnota kaderen we waarom verplichte gemeenschapsdienst voor langdurig werkloze mensen geen duurzame toeleiding naar werk betekent. Velen zetten zich al actief in en willen graag werken. Verplichte gemeenschapsdienst is daarom een onrechtvaardige, stigmatiserende maatregel die niet tot het gewenste effect zal leiden.
Bekijk de infografiek met onze reactie op de verplichte gemeenschapsdienst onderaan deze pagina.
Mensen in armoede willen graag werken
Mensen in armoede geven aan graag te willen werken. In functie van een stabiel inkomen, maar ook om zich nuttig te voelen en trots te kunnen zijn op zichzelf. Mensen geven aan hun eigenwaarde te verliezen wanneer ze lange tijd niet kunnen werken.
“Werk of opleiding zou echt iets veranderen voor ons. Maar door onze gezondheid, ons verleden, de moeilijke (inkomens) situatie nu, durven of kunnen wij die stap niet zetten.” (De Zuidpoort, Gent)
“Als je thuis geen elektriciteit en warm water hebt, als er schimmel op de muur staat ... Als je dan in de winter elke dag klerenmoet wassen omdat je bv. in de horeca werkt en propere kleren moet hebben ... Er is een berg aan hindernissen die iemand in armoede moet nemen om maar iets op die arbeidsmarkt te kunnen en mogen doen. En daarmee is de thuissituatie nog niet veranderd of verbeterd. Dat is enkel nog maar de toegang tot …” (ATD Vierde Wereld, Oostende)
Mensen in armoede zetten zich zinvol in
Het concept van verplichte gemeenschapsdienst gaat ervan uit dat langdurig werklozen niet bijdragen aan de maatschappij. Het Vlaams Netwerk tegen Armoede stelt dit beeld graag bij. Langdurig werklozen zetten zich wel degelijk zinvol in.
Mensen uit onze Verenigingen Waar Armen het Woord Nemen benadrukken unaniem het belang van vrijwilligerswerk voor zichzelf en voor de maatschappij. Vrijwilligerswerk zorgt voor structuur, een goed gevoel, sociaal contact, en vervult vaak maatschappelijk
waardevolle taken die anders niet zouden gebeuren.
“Ik wil werken maar mag niet van de psychiater. Er is teveel chaos in mijn hoofd. Vrijwilligerswerk is erg belangrijk om structuur te brengen en om collega’s te ontmoeten. Een dag zonder vrijwilligerswerk is lang in bed liggen en tv kijken. Als mijn vrijwilligerswerk wegvalt, weet ik niet wat ik moet doen.” (Jong Gent In Actie, Gent)
Aanbevelingen
Het komt erop aan om in te zetten om de zoektocht naar werk holistisch te bekijken en problemen binnen alle levensdomeinen tegelijkertijd aan te pakken: kinderopvang, huisvesting, zelfbeeld, mobiliteit en ook inkomensmaatregelen die stabiliteit en inkomenszekerheid bieden zonder een extra belemmering te vormen in de richting van de arbeidsmarkt. Dit vereist een gecoördineerde aanpak waarbij zowel het federale als het Vlaamse niveau positieve acties ondernemen en vakministers de impact van hun beleid op toeleiding naar werk inschatten.
Dat kan door
- uitkeringen boven de armoededrempel te tillen
- de sociale toeslag te verhogen in het groeipakket. Zo bestrijd je kinderarmoede en ondersteun je heel wat (uit noodzaak) deeltijds werkende alleenstaande ouders. Het armoederisico van alleenstaande ouders in Vlaanderen is 36%.
- de wooncrisis aan te pakken aan de onderkant van de samenleving. Als mensen woonzekerheid hebben, komt er opnieuw bandbreedte vrij om aan werk te denken. Werkzoekenden met kinderen die een stabiele woonsituatie hebben en minimaal in hun levensonderhoud kunnen voorzien, krijgen zo eindelijk de minimaal noodzakelijke levensstandaard om zich succesvol op de arbeidsmarkt te begeven.
Het invoeren van verplichte gemeenschapsdienst zorgt er niet voor dat mensen nadien terecht kunnen op de reguliere arbeidsmarkt. Er is nood aan een grondige hervorming van de arbeidsmarkt. Een inclusieve arbeidsmarkt waar alle mensen op arbeid gerechtigde leeftijd terecht kunnen, zou een verplichte gemeenschapsdienst overbodig maken.
Er bestaat bovendien al een breed scala aan activeringsmaatregelen. Wat loopt er mis? Het huidige aanbod is vaak niet voldoende toegankelijk voor kwetsbare doelgroepen.
Mensen in armoede geven aan dat ze open staan voor een duwtje in de juiste richting.
Zinvol vrijwilligerswerk kan daar zeker toe bijdragen, maar ook de juiste begeleiding naar betaald werk is cruciaal.
We formuleren vier aanbevelingen:
- Bied een integraal en holistisch (activerings)traject aan
- Investeer in de juiste basishouding van trajectbegeleiders
- Laat activeringsmaatregelen uitgaan van respect en zorg voor de langdurig werkloze persoon
- Stimuleer werkgevers om mensen aan te werven met een afstand tot de
arbeidsmarkt