“De druk op de sociale rechtvaardigheid in onze samenleving is hoog. Mensen in armoede worden geconfronteerd met steeds meer digitale drempels én strengere voorwaarden om basisrechten voor een menswaardig leven op te nemen. De World Social Justice Day van vandaag 20 februari lijkt ons de ideale dag om de signalen uit onze armoedeverenigingen onder de aandacht te brengen”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx. Jaarlijks bevraagt het Netwerk tegen Armoede de 61 lokale verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen. Met een aantal pertinente vragen krijgt het Netwerk een beeld van de werking van de verenigingen en de noden van mensen in armoede. Met die signalen stapt het Netwerk naar het beleid, zeker in dit belangrijke verkiezingsjaar. Opvallend: mensen krijgen moeilijker toegang tot dienstverlening door de toenemende digitalisering en strengere voorwaarden. Bovendien is er een stijgende groep mensen in dak- en thuisloosheid.

Lokale besturen krijgen steeds meer verantwoordelijkheid in het armoedebeleid. De nabijheid kan zorgen voor een warm contact en dienstverlening op maat. “Mensen ervaren echter meer drempels door een toenemende digitalisering, vinden hun weg niet in ambtelijke taal of geraken moeilijker aan een afspraak. Daardoor worden onze verenigingen steeds meer overbevraagd omdat zij net wél een lage drempel hebben. Ze staan in de frontlinie als mensen geen toegang vinden tot hulp of basisrechten. Mensen in armoede haken steeds meer af door de strengere voorwaarden en krijgen vaak te horen dat het hun eigen schuld is dat ze in armoede vast zitten”, zegt Heidi Degerickx. Zo krijgen mensen niet waar ze recht op hebben. Een jammere vaststelling die ook al als conclusie in het Jaarboek Armoede en Ongelijkheid 2023 over meerlagig bestuur gepubliceerd werd.

Ook voor mensen met psychische problemen en in dak- en thuisloosheid schieten de overheid en dienstverlening vaak tekort door de lange wachtlijsten, door hoge medische kosten en erelonen, en omdat ze nergens anders terechtkunnen. Ze vinden wél en steeds meer de weg naar onze verenigingen en andere armoedeorganisaties voor een luisterend oor, een warm onthaal en om hen administratief op weg te zetten. Iets meer dan de helft van de lokale verenigingen die deelnamen aan de bevraging geeft aan meer hulpvragen te hebben gekregen dan in 2022. Volgens de verenigingen komen volgende doelgroepen meer over de vloer: mensen met psychische problemen, mensen met migratieachtergrond of een vluchtverhaal, alleenstaanden met kinderen, senioren en werkende armen.

De opeenvolgende crisissen en dalende koopkracht zorgen ervoor dat mensen met de laagste inkomens ook minder overhouden aan het einde van de maand. Ook mensen uit de lagere middenklasse, en dan vooral alleenstaande moeders met kinderen, kunnen de eindjes soms moeilijker aan elkaar knopen. Verder wordt het door de wooncrisis ook steeds moeilijker een goede en betaalbare huurwoning te vinden. Er staan 176.000 gezinnen op de wachtlijst voor een sociale woning, dat zijn er ongeveer evenveel dan dat er sociale woningen zijn. De concurrentie op de private markt van huurwoningen is heel groot en mensen met een laag inkomen trekken vaak aan het kortste eind. “Gelukkig vallen de energieprijzen voorlopig mee waardoor die niet zo’n grote hap uit het budget nemen als in de energiecrisis vorig jaar. Maar de financiële situatie blijft precair”, aldus nog Heidi Degerickx.

Het Netwerk tegen Armoede en de 61 lokale verenigingen zetten de sociale rechtvaardigheid en de rechten van mensen op de agenda van de federale, Vlaamse én lokale verkiezingen in 2024. Heidi Degerickx besluit: “Het wordt een heel belangrijk verkiezingsjaar en een goede samenwerking tussen de verschillende overheden is meer dan ooit nodig als we armoede de wereld uit willen bannen. We hebben daarom samen met onze verenigingen 24 speerpunten voor een structureel armoedebeleid opgenomen in ons memorandum. Daarmee gaan we in gesprek met de politieke partijen om de strijd tegen armoede hoog op de prioriteitenlijst te zetten.” De campagnes van het Netwerk tegen Armoede focussen in het voorjaar op het thema Onderwijs voor de Vlaamse verkiezingen en op het lokaal sociaal beleid voor de lokale verkiezingen.