Beste Vlaamse Regering

2024 wordt een topjaar voor u en de Vlaamse politiek. Een heel jaar campagne voeren, eerst voor de Vlaamse en nadien voor de lokale verkiezingen. U moet wel in topconditie zijn met zo’n druk en belangrijk jaar voor de boeg om Vlaanderen te laten excelleren. Een uitgebreid feestdiner zal daar zeker bij helpen. Helaas is dergelijk feestdiner steeds minder weggelegd voor financieel kwetsbare gezinnen. Met de sprankelende Mateus die u serveert (het Mattheuseffect, weet u wel), geeft u steeds meer aan hen die al veel hebben, en neemt u steeds meer af van hen die sowieso al niet rijkelijk bediend zijn. Ook al denkt u het tegendeel. De ‘tafelschuimers’ moet u niet aan de onderkant van de maatschappij zoeken. Daar troosten ze zich met de kruimels die van uw tafel vallen.``

Mensen in een financieel kwetsbare positie zijn sowieso minder in topconditie en dreigen nog dieper weg te zakken aan het einde van deze legislatuur. Het is al een tijd duidelijk en wordt telkens weer bevestigd, dat u niet hoog oploopt met deze bevolkingsgroep. Hoewel ze nauwelijks zichtbaar en hoorbaar zijn, hebben ze wel degelijk recht op een stem in het (politieke) debat. Ze hebben, net als elke andere burger, recht op een menswaardig bestaan.

Over naar het feestmenu nu. Laten we beginnen met de hapjes, zoals het een deftig diner betaamt. Wat voor de meeste mensen schnabbels lijken, kan voor mensen in een kwetsbare positie een serieuze hap betekenen. Een halte of bus meer of minder zal u worst wezen, maar betekent een serieuze hap uit de mobiliteit voor iemand die afhankelijk is van het openbaar vervoer om naar het werk, de school, de dokter, het ziekenhuis … te gaan. Ervaringsdeskundige Christophe, onze eigenste ‘budgetfoodie’, heeft vanaf begin januari een busrit van 1u15 nodig voor een traject van 3 km om ingrediënten te kopen voor lekkere, betaalbare hapjes in plaats van 20 min, meer dan drie keer zo lang. Eventjes geduld graag! De (ondertussen lauwe) hapjes komen zo.

“De soep wordt nooit zo heet gegeten als ze opgediend wordt", wordt vaak gezegd. Ook al belooft de introductie van het centraal inschrijvingsregister begin 2024 alles efficiënter te laten verlopen, we voorspellen nu al dat de drempels naar een sociale woning alleen maar groter zullen worden. Kandidaat-huurders zullen vanaf maart zelf hun (her)inschrijving voor een sociale woning online moeten starten en beheren. De digitale en administratieve drempels dreigen (her)inschrijvingen letterlijk in de soep te doen draaien waardoor de meest kwetsbaren met de hoogste woonnood ongewild van de wachtlijst zullen verdwijnen. Maar misschien is dat net de achterliggende bedoeling, om zo de wachtlijsten korter te maken? Deze en alle andere maatregelen leiden de aandacht af van het echte probleem: het schrijnende tekort aan sociale woningen. We kennen hele generaties die het goed doen als volwassene, net omdat hun ouders lange tijd in een sociale woning hebben gewoond. Neem die stabiliteit weg en je ondermijnt de kansen voor jonge gezinnen om de armoedecirkel te doorbreken. Bouwen maar!

Laat ons u verrassen op een tussendoortje, zodat het menu niet te zwaar is om te verteren. Net als u, knijpen mensen in een kwetsbare positie er graag even tussenuit. Even alle stress en zorgen vergeten, even het hoofd leegmaken. Ook zij hebben recht op vakantie. We dachten dat de minister van Toerisme dat ook had begrepen toen ze in november 2022 aankondigde dat ze in 2023 twee miljoen euro zou vrijmaken voor vakanties voor mensen in armoede. De belofte was de korting van 40% op uitjes in Vlaanderen te verhogen naar 65% omdat die korting duidelijk niet voldoende was voor gezinnen op of onder de armoedegrens. We stelden vast dat er letterlijk niets in huis kwam van de beloofde korting. Misschien heeft u dat het voorbije jaar over het hoofd gezien, maar u kunt het nog goedmaken in 2024. Maak dan meteen het aanbod van Iedereen Verdient Vakantie eindelijk wél betaalbaar voor de mensen waarvoor het is opgezet. Zorg dan ook voor een structurele korting van 65% à 80%. Dat maakt het allemaal wat lichter verteerbaar en geeft energie om verder te gaan.

Dan komen we bij het hoofdgerecht, de pièce de résistance, de kroon op het werk. U geeft de laatste tijd de indruk dat dat het enige is dat nog telt: iederéen aan het werk! We geven het toe. Werk is een belangrijke hefboom om uit armoede te geraken. Het brengt brood op de plank. Vanaf 1 januari kijkt u steeds verder richting de steden en gemeenten om die lokale noden voor tewerkstelling te beantwoorden. Zo starten de 'lokale partnerschappen voor duurzame arbeidsmarktdeelname van mensen met complexe problemen'. Een hele mond vol voor trajectbegeleiding op maat én op het tempo van (veelal) mensen in armoede. En toch kalft deze in de realiteit steeds verder af. De expertise van een heel aantal relevante organisaties voor trajectbegeleiding werd niet gevraagd bij de uitbouw van de lokale partnerschappen, evenmin als het advies van de doelgroep zelf. Een groot aantal mensen met een specifieke begeleidingsnood blijft daardoor in de kou staan. Het hoofdgerecht wordt dus opgediend onder een mooie blinkende stolp, die past bij een feestdis als deze. Alleen dreigt de inhoud van het bord niet zo fraai te zijn. Het recht op werk staat op de helling voor wie nood heeft aan begeleiding op maat, op aangepaste arbeidsplekken, maar er geen beroep op kunnen doen. Werk aan de winkel dus voor u.

Tot slot serveren we het dessert, het toetje. Neen, geen kers op de taart, maar suikerbonen voor elk kind dat in 2024 in Vlaanderen geboren wordt. We wensen elk kind een gunstig gesternte toe. Want waar je wieg staat, bepaalt nog altijd in grote mate je toekomst, ook in Vlaanderen. En daar kunnen jullie mee voor zorgen. Met het Groeipakket kunnen jullie de toekomst en gelijke kansen voor alle kinderen verzekeren. Het is geen toverbal, maar wel een krachtig instrument om de stijgende kinderarmoede in Vlaanderen aan te pakken. Zorg voor een herverdeling van de middelen van de kinderbijslag in het Groeipakket en verhoog de sociale toeslag voor gezinnen die het het meest nodig hebben. Meer nog dan een eenmalige cheque voor De Warmste Week, hebben kinderen nood aan gelijke onderwijskansen. Garandeer betaalbaar onderwijs en de toegang tot alle leermiddelen voor elk kind op 1 september. Zo kunnen kinderen écht opgroeien zonder zorgen.

Zo, beste leden van de Vlaamse Regering, zijn we aan het einde gekomen van het feestmenu en onze nieuwjaarsbrief. U heeft er een vette kluif aan voor het komende jaar, en voor de toekomst van Vlaanderen. Niet in het minst voor kinderen en jongeren die opgroeien in een kwetsbare positie. Met de ingrediënten die we in deze nieuwjaarsbrief en ons memorandum voorstellen, heeft u de recepten in handen om er een aantal mooie gerechten mee te maken. En wie weet, schuiven we volgend jaar mee aan de feestdis, samen met kwetsbare mensen waarnaar u dit jaar wél heeft geluisterd. En liggen er dan pakjes onder de kerstboom die mensen écht vooruithelpen. U weet ons te vinden!

Heidi Degerickx, algemeen coördinator
en uw kapoenen van het Vlaams Netwerk tegen Armoede