In Vlaanderen kan niet elke leerling de studierichting volgen die hij/zij verkiest. Daarnaast is de schoolkeuze geen vrije schoolkeuze voor gezinnen in armoede. De schoolfactuur bepaalt namelijk al te vaak wat en waar een kind kan studeren. Het Netwerk tegen Armoede ijvert daarom al enkele jaren voor de invoering van een maximumfactuur in het secundair onderwijs (1,2).

De uitvoering van een nieuwe studiekostmeting is broodnodig om een correct beeld te krijgen van de huidige schoolkosten. De meest recente meting dateert namelijk al van 2019. Sindsdien zijn de schoolkosten gestegen door digitalisering, stijgende vervoers- en energiekosten, leersteun, samenwerking met externe boekenleveranciers … Als gevolg hiervan ontvangen wij signalen van ouders in armoede, vzw Krijt, externe boekenleveranciers en anderen dat het aantal onbetaalde schoolfacturen stijgt.

Het Netwerk tegen Armoede vindt het dan ook nodig dat een vaste maximumfactuur van 300 euro in de eerste graad secundair onderwijs verplicht wordt ingevoerd vanaf het schooljaar 2025-2026 en een gedifferentieerde maximumfactuur in de tweede en derde graad stapsgewijs wordt ingevoerd vanaf het schooljaar 2026-2027.

“Met een maximumfactuur weten ouders vooraf hoeveel ze zullen uitgeven tijdens het schooljaar. Dit zorgt ervoor dat leerlingen een richting kunnen kiezen die aansluit bij hun dromen en talenten. Nu volgen ze vaak een richting die ze niet graag doen of waarvoor ze niet geschikt zijn, enkel en alleen omwille van de schoolkosten.” - een mama

Deze aanbeveling betreft het Vlaamse beleidsniveau.

Uit de Boekencheck van vzw Krijt in 2022 bleek dat 5,12% van de leerlingen hun leermiddelen nog niet hadden tijdens de derde week van september(3), leveringsproblemen niet meegerekend. Dit is waarschijnlijk een onderschatting aangezien de meeste deelnemende scholen al een traject lopen/liepen bij vzw Krijt en dus een kostenbewust beleid hanteren.

Het Netwerk tegen Armoede vindt het belangrijk dat de Vlaamse Regering de nodige maatregelen neemt zodat iedere leerling over de nodige leermiddelen (schoolboeken en andere materialen) beschikt op 1 september(4,5). Belangrijk hierbij is dat de school eindverantwoordelijke en eerste contactpersoon voor de ouders blijft, los van hun keuze om al dan niet in zee te gaan met een externe boekenleverancier. De scholen moeten de regie in handen blijven houden.

Bovendien zou de uitbetaling van de schooltoeslag in het Groeipakket ten laatste op 30 juni moeten gebeuren. Dan moeten immers de eerste facturen betaald worden aan commerciële leveranciers.

“Het vraagt al heel veel moed om als ouders naar de school te stappen en te zeggen dat je de rekening niet kan betalen, laat staan dat je een onbekende externe boekenleverancier contacteert.” - een mama

Deze aanbeveling betreft het Vlaamse beleidsniveau.

Het aantal projecten met schoolpoortwerking blijft beperkt tot Brussel en een aantal initiatieven in grootsteden in Vlaanderen (6). Brugfiguren zijn van ontegensprekelijk belang om gezinnen in armoede te ondersteunen in het realiseren van hun grondrechten. Ze zorgen ook voor een betere verbinding tussen scholen en ouders. Daarnaast vormen ze de motor van beleidsveranderingen op school.

Het Netwerk tegen Armoede wil dan ook de brug tussen Onderwijs en Welzijn verkleinen door schoolpoortwerking en/of brugfiguren structureel uit te bouwen. Dat kan best niet door een nieuwe administratieve structuur in te bedden, maar door de verbinding met verschillende middenveldorganisaties en bestaande vertrouwenspersonen te versterken.

“Ik vind het droevig om vast te stellen hoe in de school van mijn kleinzoon wordt omgegaan met de kwetsbare gezinssituatie waarin hij woont. Men probeert wel, maar weet niet hoe het aan te pakken. Daarom pleit ik voor outreachend werk door brugfiguren naar leerkrachten en schoolmedewerkers. Schoolteams kennen de binnenkant van de armoede niet en weten niet wat mensen in armoede aan den lijve of emotioneel ondervinden. Het is dan ook belangrijk om te luisteren naar mensen in armoede en hun noden.” - een mama, grootmoeder en brugfiguur

Deze aanbeveling betreft het lokale beleidsniveau.