De afstand tot de arbeidsmarkt is groot voor veel mensen in armoede. Die afstand verkleinen vergt inspanningen op verschillende levensdomeinen. Daarvoor is er nood aan mentale én financiële ruimte. Geldgebrek leidt tot overlevingsdrang, waardoor er geen ruimte is om werk te zoeken. De afstand vergroot alleen maar als mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt niet langer het statuut werkloosheid hebben. Dat gebeurt als de werkloosheidsvergoeding in de tijd beperkt wordt en mensen pas terug aangehaald worden zodra bepaalde basisvoorwaarden in orde zijn (7).

Mensen komen ongewild vast te zitten in de niet-beroepsactiviteit zonder de financiële zekerheid van een werkloosheidsuitkering en kwalitatieve begeleiding. De kloof met de arbeidsmarkt wordt zo steeds groter. Niet sanctionering, maar intensieve ondersteuning is de sleutel naar succes voor langdurig werkzoekenden(8).

“Voor mij was financiële stabiliteit heel belangrijk. Zonder die zekerheid had ik niet de mentale ruimte om de stappen te zetten die nodig waren om te kunnen gaan werken. Ik moest op zoek naar een betere woning, werken aan mijn sociaal isolement, aan mijn zelfvertrouwen … Als je uitkering dan heel onzeker of te laag is, gaat dat niet. Dan ben je puur bezig met overleven.” - een alleenstaande moeder

Deze aanbeveling betreft het federale beleidsniveau.

Mensen in armoede ervaren heel wat drempels in hun zoektocht naar werk. Vaak zijn verschillende basisvoorwaarden niet vervuld. Ze wonen in een slechte woning, hebben geen toegang tot vervoer en/of kinderopvang … Daardoor is het niet evident om (betaald) werk te vinden en te behouden (9,10) .

Het is belangrijk dat trajecten naar werk vertrekken van een integrale aanpak op maat, die de zoektocht naar werk combineert met het aanpakken van drempels op andere levensdomeinen. Dit vraagt een doorgedreven samenwerking tussen organisaties volgens de noden van de werkzoekende. Een traject op maat houdt ook rekening met het tempo van de werkzoekende (11). Laat de focus op snel in plaats van duurzaam toeleiden los, en maak trajecten zonder vooraf vastgelegd eindpunt mogelijk voor wie dit nodig heeft.

“Om onze problemen aan te pakken, moeten we naar allerlei verschillende instanties. Je moet er steeds opnieuw je verhaal doen en elke dienstverlener pikt eruit wat zij vanuit hun werking kunnen aanpakken. Voor de rest word je weer doorgestuurd naar een andere dienst. Aan de kern van je problemen wordt daardoor vaak niet geraakt.” - een alleenstaande vrouw

Deze aanbeveling betreft het Vlaamse en lokale beleidsniveau.

In België heeft 5,5% van de werkende bevolking nog steeds een risico op armoede of sociale uitsluiting (StatBel, 2022). Mensen in een kwetsbare positie vinden vaak werk in tijdelijke en slecht betaalde jobs in precaire werkomstandigheden. Werken via systemen als uitzendarbeid, dienstencheques (12, 13) of de platformeconomie zorgt zelden voor een verbetering van de levenssituatie van mensen in armoede. Bouw daarom voldoende garanties in voor werknemers die tewerkgesteld zijn in flexibele arbeidssystemen. Garandeer een kwaliteitsvolle job met een volwaardig inkomen voor iedere werknemer. Werk moet een hefboom zijn uit armoede (14).

“Ik werkte al 2,5 jaar in weekendshifts van 12u per dag bij hetzelfde bedrijf. Ik deed het werk heel graag. Het enige probleem was dat ik geen vast contract kreeg, maar elk weekend een nieuw interimcontract. Op zich was dat geen probleem, tot corona kwam. Toen was ik na 2,5 jaar mijn job kwijt zonder recht op bijvoorbeeld technische werkloosheid.” - een jongere

Een job in het regulier economisch circuit is bovendien niet voor iedereen haalbaar. Bied werknemers in de sociale economie perspectief op een duurzame loopbaan, die de armoedecirkel doorbreekt. Dat betekent zowel mogelijkheden tot doorstroom voor wie daar klaar voor is, als de optie om in de sociale economie tewerkgesteld te blijven (of naar terug te keren) voor wie dat nodig is (15).

Mensen in armoede komen in hun traject naar werk vaak ook terecht in een aaneenschakeling van onbetaalde stages. Die stages leiden uiteindelijk niet altijd tot een betaald contract en mensen bouwen er geen volwaardige sociale zekerheid mee op. ‘Gelijk loon voor gelijke arbeid’ betekent ook een eerlijke vergoeding voor werkervaringsstages. Onderzoek ook de mogelijkheid tot opbouw van sociale rechten tijdens trajecten naar werk.

Deze aanbeveling betreft het federale en Vlaamse beleidsniveau.