Zeven ambities voor de aanpak van armoede in Vlaanderen

Op 28/9/2020 maakte de Vlaamse Regering het beleid voor 2020-2021 bekend tijdens de Septemberverklaring. De regering stelde ook het relanceplan met zeven ambities voor Vlaanderen voor. Helaas ontbreken concrete acties om de toename van armoede door de coronacrisis tegen te gaan. “Een doorgedreven aanpak met structurele maatregelen die een reëel verschil maken voor mensen in armoede ontbreekt”, aldus waarnemend algemeen coördinator Nicolas Van Praet. Daarom formuleerde het Netwerk tegen Armoede op 5/10/2020 zeven ambities voor de aanpak van armoede in Vlaanderen tijdens de hoorzitting over de coronacrisis in het Vlaams Parlement.

Nieuw Vlaams Actieplan Armoedebestrijding gemiste kans voor effectieve en structurele aanpak van armoede

De Vlaamse Regering heeft op 25 september 2020 het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding 2020-2024 (VAPA) goedgekeurd. Het Netwerk tegen Armoede is tevreden dat er werk is gemaakt van een VAPA, ondanks de coronacrisis. In volle crisis mensen in armoede betrekken is geen evidente opgave maar doet geen afbreuk aan het belang van een participatief beleid. “Dit actieplan stelt  teleur: er is weinig te merken van structurele maatregelen die een reëel verschil kunnen maken”, aldus waarnemend algemeen coördinator Nicolas Van Praet. “Omgekeerd valt in tal van acties de nadruk op de individuele verantwoordelijkheid van mensen op. We willen nu al aangeven dat er méér zal nodig zijn voor een VAPA dat die naam waardig is.” 

Hoge schoolkosten horen geen #StreepDoorJeRekening te zijn

Eén op vijf jongeren in Vlaanderen groeit op in armoede, met een inkomen van minder dan 60% van het mediaaninkomen. Scholen en leraren proberen om jongeren een goede opleiding te geven met altijd maar minder middelen en tijd. Toch zijn leerlingen vaak het kind van de rekening. De Corona-periode heeft bij veel ouders en opvoeders hard gewogen Deze periode heeft ook gezorgd voor geldproblemen bij veel mensen. Het verlagen van de schoolkosten in het secundair onderwijs is daarom nog belangrijker dan ervoor. Tijd voor actie!

Schooltoelage moet sneller betaald worden

Aan het begin van het schooljaar heeft het programma De Inspecteur op Radio 2 op 2/9/2020 een programma gewijd aan de schoolfacturen. Nele Buyl van Mensen voor Mensen in Aalst nam er het woord namens het Netwerk. Ze pleitte voor een betaalbare schoolfactuur en een snellere uitbetaling van de schooltoelage. Verder herhaalde ze onze eis voor een maximumfactuur in het secundair onderwijs van de campagne 2019.

Extra inspanningen voor kansarme kinderen en jongeren nodig om van afstandsonderwijs succes te maken

Vlaams minister van onderwijs (Weyts) wil afstandsonderwijs ook na de coronacrisis "structureel verankeren". Armoede-experts David de Vaal en Koen Trappeniers vragen extra aandacht voor kwetsbare kinderen en jongeren. Elke school werkt volgens hen best een plan uit om kwetsbare leerlingen volgend jaar op de best mogelijk manier te bereiken en te ondersteunen.

Afstandsonderwijs wordt een blijver: trek lessen uit het recente verleden

De scenario’s voor het onderwijs vanaf september zijn bekend. Het ziet ernaar uit dat afstandsonderwijs een blijvertje wordt. Dat is in het licht van de volksgezondheid volkomen begrijpelijk. Maar afstandsleren was tot nu toe geen hoera-verhaal. Afstandsleren wordt veelal als digitaal afstandsleren ingevuld, maar dat is zeker geen onverdeeld succes gebleken. Niet voor de leerkracht die nog zoekende is tussen alle methodieken en digitale tools, niet voor scholen die niet voldoende ICT-ondersteuning kunnen bieden. En vooral niet voor de leerlingen bij wie de thuiscontext en/of digitale uitrusting nog steeds niet toelaat dat afstandsonderwijs kwaliteitsvol of met gelijke kansen gebeurt, ondanks de inspanningen van scholen. Wat hebben we nodig om van het volgende schooljaar, mét afstandsleren, een succes te maken voor alle leerlingen?

Kleuterschool en 't Lampeke slaan handen in elkaar tegen 'coronaverlies'

Kleuters mogen weer naar school, maar ze komen niet allemaal. Net kansarme ouders hebben vaker schrik dat hun kind besmet raakt met corona. Samen met 't Lampeke neemt de Sint-Janschool in Leuven die angst weg. En gaat ze corona- en zomerverlies tegen.

Online enquête #jongerenovercorona geeft kinderen en jongeren een stem

Meer dan 44.000 kinderen en jongeren deelden hun belevingen en behoeften tijdens de coronaperiode in de online-enquête #jongerenovercorona, een initiatief van het Kinderrechtencommissariaat, het Kenniscentrum Kinderrechten en de Kinderrechtencoalitie Vlaanderen. Het Netwerk tegen Armoede verspreidde de enquête onder haar verenigingen, want ook de stem van jongeren in armoede moet hierin gehoord worden. . Uit de enquête blijkt dat de problemen van kinderen en jongeren in kwetsbare situaties op scherp gesteld zijn en meer ‘zichtbaar’ worden. Daarom pleiten de organisaties voor bijzondere aandacht voor deze kinderen en jongeren tijdens de coronacrisis en in de exitstrategie na corona. Ze roepen op om werk te maken van structurele maatregelen.

Leven in armoede in tijden van corona: achter de gevels van de lockdown

De coronacrisis heeft er zwaar in gehakt bij mensen met een laag inkomen. In 2 beklijvende video's ging het Netwerk tegen Armoede kijken achter de gevels van de coronacrisis. Hoe overleven mensen in armoede in lockdown? Wat zijn de financiële en mentale gevolgen van een leven met een inkomen onder de armoedegrens? Wat zijn de gevolgen op langere termijn en hoe kunnen we mensen vooruit helpen na de crisis?
We vroegen het aan mensen uit onze verenigingen in een aantal Zoom-gesprekken. Ze hebben het over inkomen, wonen, de digitale kloof, sociaal contact, onderwijs, hulp- en dienstverlening, het gezin …

Impact van coronacrisis op mensen in armoede

De coronacrisis heeft een zware impact op de financiële situatie en welzijn van mensen in armoede. Van bij het begin van de crisis gaan wij actief op zoek naar ervaringen van mensen binnen onze verenigingen waar armen het woord nemen. Ook andere armoedeorganisaties doen dat. Die bundeling van signalen wordt systematisch opgevolgd en geactualiseerd.

Gezinnen in armoede dreigen kopje onder te gaan in coronacrisis

Samen met andere armoedeorganisaties trekken wij al van bij het begin van de coronacrisis aan de alarmbel over de nefaste impact op kwetsbare gezinnen. Niet alleen (tijdelijk) werkzoekenden komen in de problemen. Voor mensen met een uitkering onder de armoedegrens is het leven flink duurder geworden. Het afstandsleren doet kinderen in armoede massaal afhaken, ondanks de inspanningen die heel wat scholen aan de dag legden. De alarmerende signalen die wij daarover aan het beleid overmaakten, werden aanvankelijk niet gehoord. Het beleid lanceerde wel een reeks noodmaatregelen om de ergste nood te lenigen, maar dat belette niet dat gezinnen zwaar in de problemen kwamen. Nu lijkt er toch een kentering in de maak. Of dat hopen we toch.

Laptopproject voor afstandsonderwijs mag geen financiële drempels opleggen

Netwerk tegen Armoede kreeg tal van signalen binnen van gezinnen die een 'gratis' laptop aangeboden kregen zodat hun kinderen afstandsonderwijs mee kunnen volgen. Gratis blijkt in dit geval nogal relatief te zijn, want sommige scholen geven met de laptop meteen een 'bruikleenovereenkosmst' mee met fikse schadevergoedingen als er iets zou mislopen. Onaanvaardbaar, want de scholen krijgen de laptops zelf kostenloos ter beschikking en zouden op die manier dus een schadevergoeding vragen voor laptops waar ze zelf geen cent aan uitgegeven hebben.

Onderwijs in tijden van corona

Kinderen in armoede hebben grote problemen om bij te benen na 7 weken afstandsleren, en zeker nu sinds de paasvakantie ook nieuwe leerstof aangeboden wordt. Laptops raken niet waar ze moeten zijn en bovendien is de nood veel groter dan het aanbod van de 10.000 te verdelen computers. En zelfs met een laptop voor elk gezin is de digitale kloof verre van gedicht. Veerle, moeder van 2, en Yassin, 14 jaar oud, doen hun verhaal.

Armoedeorganisaties vragen prioriteit voor leerlingen met leerachterstand bij heropstart scholen

Armoedeorganisaties (Netwerk tegen Armoede, Uit de Marge, Welzijnszorg, Welzijnsschakels, ATD Vierde Wereld, Samenlevingsopbouw), samen met Vluchtelingenwerk Vlaanderen, reageren verbijsterd op verklaringen van de minister in het Vlaams Parlement. Afstandsleren is lang niet het succesverhaal dat minister Weyts er nu van probeert te maken. Wij vragen dringend dat bij de heropstart van scholen prioriteit gegeven wordt aan kwetsbare leerlingen. Anders dreigen duizenden leerlingen definitief af te haken.

Wat met kosten voor (geannuleerde) buitenschoolse activiteiten?

Veel buitenschoolse activiteiten, ook duurdere meerdaagse uitstappen, worden nu geannuleerd. Vaak is daarvoor al betaald of komt dit op de schoolfactuur terecht. Hoe moet je daarmee omgaan als ouder? Welke kosten moet je al of niet betalen en voor welke heb je recht op terugbetaling.

Netwerk tegen Armoede zocht het samen met de andere partners binnen Stos uit.

Hier vindt u een overzicht.

Start niet met pre-teaching als een pak leerlingen uit de boot dreigt te vallen

Pre-teaching dreigt voor een pak leerlingen uit te draaien op een mislukking. 10.000 laptops zouden er tegen maandag verdeeld worden onder kwetsbare gezinnen. In het beste geval zullen ze pas over enkele weken op hun bestemming zijn. Bovendien geven scholen zelf aan dat er voor het secundair onderwijs alleen al minstens 18.500 moeten zijn om alle noden te lenigen. Voor Netwerk tegen Armoede is het duidelijk. Scholen noch gezinnen zijn klaar voor pre-teaching. En de gezinnen in armoede, vluchtelingen, jongeren in kwetsbare situaties… al helemaal niet. En laat dat nu net de groep zijn, de leerlingen met zogenaamde ‘lage sociaal-economische status’ (SES), die in ‘normale’ omstandigheden al het grootste slachtoffer is van de ongelijkheid in ons onderwijs. Daarom pleiten wij samen met de andere armoedeorganisaties voor uitstel van pre-teaching via afstandsonderwijs en de uitrol van alternatieven, zoals gericht lesaanbod op school voor kleinere groepen leerlingen.

Geef kwetsbare leerlingen na de paasvakantie ondersteuning op school

Als de scholen ook na de paasvakantie dicht blijven, dreigt de onderwijskloof tussen leerlingen onoverbrugbaar te worden. Zeker als er ondertussen ook nieuwe leerstof aangereikt wordt. Daarom pleiten Netwerk tegen Armoede, Welzijnszorg, Welzijnsschakels, ATD Vierde Wereld en Samenlevingsopbouw voor maximale ondersteuning op de school zelf voor leerlingen die dat nodig hebben.

Gelijke onderwijskansen bij coronamaatregelen

Door de Coronamaatregelen worden scholen plots met bijzonder veel uitdagingen geconfronteerd. Natuurlijk moeten eindtermen of diploma’s niet op 3 weken behaald worden. Een opschorting van lessen is voor de slaagkansen van de meeste leerlingen daarom ook geen catastrofe. Maar denken we ook nu aan gezinnen in armoede? Zodat de ongelijkheidskloof niet nog groter wordt?
We zien alvast allerlei mooie initiatieven ontstaan in en rond scholen, op vlak van internetabonnementen, beleid… Die goede praktijken proberen we te bundelen ter inspiratie.

Vooroordelen vergroten onderwijskloof

Vooroordelen duwen kansarme leerlingen vaak ten onrechte in TSO- of BSO-richtingen, terwijl hun capaciteiten daar niet altijd bij aansluiten. Dat blijkt uit onderzoek van de VUB. Het is jammer dat de minister van Onderwijs die realiteit niet wil onderkennen. Guy Malfait van onze landelijke vereniging ATD Vierde Wereld schreef een reactie.

Spots op gelijke onderwijskansen

De Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) boog zich, op vraag van de vorige minister van Onderwijs (Hilde Crevits) over de vraag: hoe komen we tot een krachtig beleid voor gelijke onderwijskansen (GOK-beleid)? Het GOK-decreet bestaat al bijna 20 jaar, maar toch blijft de ongelijkheidskloof in ons onderwijs groot. Wat is er nodig om hier de langverwachte en broodnodige stappen vooruit te zetten?

Maak je sterk tegen armoede op school

Een grote groep leerlingen uit gezinnen met laag inkomen ziet zijn onderwijskansen beperkt door financiële tekorten. Hun ouders hebben moeite om de schoolfactuur te betalen. Zelf voelen ze zich vaak uitgesloten: omdat ze niet de richting kunnen volgen waar hun talent en passie ligt, omdat ze soms moeten afhaken voor schooluitstappen of omdat ze het schooljaar moeten starten zonder het nodige lesmateriaal. De financiële en sociale drempels duiken voortdurend op in de klas en dat is onaanvaardbaar. Daarom werkten mensen in armoede zelf een handleiding uit over hoe een school de kosten binnen de perken kan houden én hoe je als directie en leerkrachtenteam op een open en respectvolle manier met kwetsbare gezinnen kunt communiceren.

Mo*Talk: Hoe dichten we de onderwijskloof

Op 4 december was collega Nele Schroyen te gast bij deBuren voor een MO*talk over onderwijsongelijkheid. Ook te gast waren de Nederlandse onderzoeksjournaliste Anja Vink en Open-VLD politica Sihame El Kaouakibi. Gespreksleider Gie Goris leidde het thema in, dat niet toevallig brandend actueel was; de PISA-resultaten (een onderzoek dat om de drie jaar peilt naar de vaardigheden van 15-jarigen) waren immers hét nieuws van de dag – en die waren opnieuw niet fraai, vooral als we kijken naar de link tussen sociaal-economische status en prestaties.

Armoedebarometer kleurt donkerrood

Alle armoedecijfers staan op rood in Vlaanderen en dat is zonder meer alarmerend, zeker wanneer deze regering het armoedeprobleem onder mat lijkt te willen schuiven. De Vlaamse armoedecijfers blijven hangen op 10,4%, en dit na zoveel jaren armoedebeleid; de kinderarmoede steeg tot 15%; het aantal leefloners blijft stijgen tot meer dan 41.000 Vlamingen; de wachtlijst voor sociale woningen blijft aangroeien tot 154.000 wachtenden; de voedselbanken breken alle records: 160.000 mensen vroegen een voedselpakket; meer dan 680.000 Vlamingen leven vandaag in armoede; de uitstroom zonder diploma stijgt opnieuw; de klachten inzake discriminatie en racisme blijven stijgen; de leefkosten (voor energie, openbaar vervoer, …) blijven stijgen;

Commissie geeft duidelijke richtlijnen voor samenwerking tussen scholen en boekenleveranciers

Na een klacht van het Netwerk tegen Armoede heeft de Commissie Zorgvuldig Bestuur duidelijke richtlijnen uitgevaardigd voor de samenwerking tussen scholen en boekenleveranciers. Die moeten er voor zorgen dat geen enkel kind het schooljaar moet starten zonder de nodige boeken en het nodige schoolmateriaal, ongeacht de financiële situatie van de ouders.

Indra, alleenstaande moeder van drie: "Schoolkosten bezorgen mij soms slapeloze nachten

“Ik lig er soms nachten wakker van, van die schoolfacturen.” Dat zegt Indra uit Erpe-Mere, werkende alleenstaande moeder van drie kinderen. “Het zijn natuurlijk niet de enige facturen die ik op mijn bord krijg, maar het zijn wel de facturen die je absoluut niet wil laten liggen. Je kinderen gaan toch voor?”

Jongeren doen voorstellen voor toegankelijker CLB

Jongeren in armoede kijken niet alleen aan tegen hoe schoolkosten. Ze ondervinden nog heel wat andere drempels. Ze voelen zich vaak slecht op school, worden sociaal geïsoleerd en zijn vaker dan gemiddeld het slachtoffer van pestgedrag. Normaal gezien zou je dan bij het CLB van je school terecht moeten kunnen. “Maar vaak botsen jongeren ook daar op een muur”, zegt Jurgen van JongGentinActie, de jongerenwerking van onze drie Gentse verenigingen waar armen het woord nemen (Beweging van Mensen met Laag Inkomen en Kinderen, De Zuidpoort en Sivi).

Katja, moeder van twee: "Tweedehandsboeken staan in een verborgen hoekje op de site

Katja heeft twee kinderen. Haar oudste dochter Mandy zet nu haar eerste stappen in het middelbaar onderwijs. “Ze wil dierenverzorging doen. Voor de schoolboeken heb ik alvast een factuur gekregen van €133,80, exclusief turnkleren en overall. En welke bijkomende kosten er tijdens het schooljaar nog gaan bijkomen, daar heb ik het raden naar. Wat ik wel al weet, is dat ik vier facturen per schooljaar mag verwachten. Ik ben nu al begonnen met geld opzij zetten. Ik wil niet voor onaangename verrassingen komen te staan.”

Peter, alleenstaande papa: "Je weet waar de schoolrekening begint, maar niet waar ze eindigt."

De richting van zijn dromen was het. “En dat is ze nog altijd zegt”, zegt Peter, alleenstaande vader. Zijn zoon Brian zit nu in het derde jaar Publiciteit en etalage. Hij leert er etalages maken, decors bouwen. De jongen kan er al zijn creativiteit in kwijt. “Bryan heeft het niet altijd gemakkelijk gehad op school, maar in deze richting kan hij zich echt uitleven. Ik ben heel trots op hem.” Dat betekent echter niet dat alles vanzelf gaat nu. De schoolkosten blijven als een schaduw over de schoolcarrière van Brian hangen.

Rasha, brugfiguur: "Ouders moeten voor 1 september weten wat een schooljaar hen zal kosten

“Je houdt het niet voor mogelijk hoeveel kopbrekens de schoolfactuur gezinnen bezorgt. En niet alleen de kosten op zich, die inderdaad vaak te hoog zijn om in één keer te betalen, maar ook de onduidelijkheid over wat men wanneer moet betalen. Een school zou toch voor 1 september aan ouders moeten kunnen vertellen wat een schooljaar hen zal kosten. Dat zou al veel stress en onzekerheid wegnemen. Maar dan nog blijft de betaalbaarheid een groot probleem.”

Sofie Vercoutere, directrice Atheneum Gentbrugge: "Maximumfactuur krijgt veel steun bij ouders, met of zonder financiële problemen

Waar in de politiek de dooddoeners vaak vooraf al klaar liggen om een maximumfactuur in het secundair onderwijs af te schieten, passen ze die in het Atheneum van Gentbrugge al jaren toe. “Mijn voorganger heeft die ingevoerd”, legt directrice Sofie Vercoutere uit. “Maar ik steun ze volmondig. We hebben hier wel wat leerlingen uit gezinnen die het niet breed hebben, maar zij moeten en zullen aan alle activiteiten meedoen, binnen- en buitenschools. En wij staan er ook op dat elke leerling van bij het begin van het schooljaar over alle lesmateriaal beschikt. Dat lukt, en wij hebben maar weinig onbetaalde facturen. Net dankzij de maximumfactuur. Die daagt ons uit om creatief te zijn.”