Achter de energiecrisis schuilt een veel grotere wooncrisis

Op 17 oktober vindt de Werelddag van het Verzet tegen Armoede plaats. In december volgt De Warmste Week met steun voor initiatieven rond kansarmoede, waar het Netwerk tegen Armoede nauw bij betrokken is. "Door de energiecrisis staat armoede meer dan ooit in de schijnwerpers. Maar achter die energiecrisis schuilt een veel grotere wooncrisis", zeggen algemeen coördinator Heidi Degerickx en ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp in een interview met Sociaal.Net op 13/10/2022.

Sociaal bloedbad dreigt door energiecrisis. Armoedenetwerken trekken aan alarmbel op 17/10

Op 17 oktober, Werelddag van Verzet tegen Armoede, voeren de armoedenetwerken samen met mensen in armoede actie over heel het land om het onrecht dat armoede is aan te kaarten. Dat is dit jaar, meer dan ooit te voren, van cruciaal belang. De huidige energiecrisis en stijgende levenskosten storten onze samenleving in een ongeziene verarming. Er dreigt een sociaal bloedbad voor gezinnen in armoede en de lagere middenklasse. De armoedenetwerken trekken daarom aan de alarmbel: Naast crisissteun moet het beleid dringend investeren in structurele maatregelen, te beginnen met kwaliteitsvolle en energiezuinige huisvesting!

Gezocht: 180.000 woningen voor een warme thuis - Actieweek rond 17/10 gestart

Op 17 oktober vindt jaarlijks de Werelddag van Verzet tegen Armoede plaats, dé dag met wereldwijd aandacht voor de armoedeproblematiek. Dit jaar zet het Netwerk tegen Armoede het ‘recht op wonen’ centraal tijdens de actieweek die start op 10/10. Vlaanderen kampt met een wooncrisis. 180.000 gezinnen staan op de wachtlijst voor een sociale woning, vaak al jaren lang. Het woonbeleid faalt. “We willen garanties om het recht op wonen voor iedereen waar te maken. Het is tijd voor actie en oplossingen die echt werken: meer en betere sociale woningen en een woonbeleid dat de kwaliteit en de betaalbaarheid van private huurwoningen verbetert”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx. De actieweek werd afgetrapt op Werelddaklozendag op 10 oktober met een symbolische actie met wachtrij van krijtfiguren van het station Brussel-Noord tot het kabinet van Vlaams minister van Wonen Diependaele. Wij gingen nadien ook in gesprek met de minister zelf.

Gerichte en sociale maatregelen Septemberverklaring kunnen acute noden helpen lenigen

Met een aantal dagen uitstel heeft minister-president Jan Jambon op 29/9/2022 zijn Septemberverklaring toegelicht in het Vlaams Parlement. “De maatregelen uit de Septemberverklaring kunnen een verschil maken voor mensen in armoede gedurende de komende wintermaanden”, zegt algemeen coördinator Heidi Degerickx. “We blijven verdere maatregelen bepleiten voor de langere termijn, in de eerste plaats om de woon- en energiecrisis een halt toe te roepen."

De armoedenetwerken roepen de federale en regionale regeringen op om dringend een taskforce “wonen-energie” op te richten

De afgelopen maanden en weken hebben de verschillende regeringen in ons land verschillende maatregelen genomen om de impact van de energiecrisis op kwetsbare gezinnen, de middenklasse en zelfstandigen te verminderen. De armoedenetwerken verwelkomen deze inspanningen, maar vrezen dat deze onvoldoende zullen zijn om een sociaal bloedbad te vermijden. Reeds voor de covid-crisis leefden maar liefst één op vijf mensen in België in energiearmoede. De huidige energiecrisis, die bovenop een algemene stijging van de levensduurte en de nasleep van de covid-crisis en de overstromingen van 2021 komt, heeft als gevolg dat de energiefactuur niet enkel onbetaalbaar wordt voor mensen in armoede, maar ook voor de lagere middenklasse.

Koppel tijdelijke plafonnering huur aan energieprestatie woning

Zowel de energie- als de huurprijzen gingen de voorbije maanden door het dak en aan die ongeziene prijsstijgingen lijkt maar geen einde te komen. Dat is een financiële wurggreep voor duizenden gezinnen. Aan de vooravond van de Septemberverklaring van de Vlaamse Regering doet het Vlaams Netwerk tegen Armoede een concreet voorstel om de prijsspiraal voor huur en energie te doorbreken. “Plafonneer tijdelijk de huurprijzen en laat de indexering nadien afhangen van de energieprestatie van de woning. Koppel hogere steun voor verhuurders aan meer woningkwaliteit en een gereguleerde huurprijs. Zo maak je huurwoningen betaalbaar, verlaag je de energiefactuur van kwetsbare gezinnen en boek je enorm veel klimaatwinst”, benadrukt algemeen coördinator Heidi Degerickx van het Vlaams Netwerk tegen Armoede. Dit opiniestuk werd gepubliceerd in De Wereld Morgen en Het Nieuwsblad.

De gevolgen van de energiecrisis gaan verder dan een koud huis

De energiecrisis heeft een groot effect op het financiële budget van een persoon, maar de gevolgen gaan nog verder dan de portemonnee. Door de hoge rekeningen worden mensen gedwongen ook te besparen op andere levensdomeinen, zoals vrijetijd en kledij. Daarnaast heeft de financiële stress een weerslag op het mentale welzijn. Experts waarschuwen voor een stijging van psychologisch leed. De Morgen en Het Nieuwsblad spraken met algemeen coördinator Heidi Degerickx en evaringsdeskundige Cindy Van Geldorp van het Netwerk tegen Armoede.

Zonder uitbreiding sociaal tarief voor energie zouden veel gezinnen in schuldenspiraal zitten

Volgens een berekening van VRT NWS op basis van cijfers van de VREG is het verschil tussen wel of geen #sociaaltarief voor energie opgelopen tot 7.500 euro per jaar voor een gemiddeld Vlaams gezin. Beleidsmedewerker Peter Heirman was op 6/9/2022 te horen in De Ochtend op Radio 1: "De uitbreiding van het sociaal tarief is een zeer belangrijke maatregel. Als we die niet zouden hebben, zouden zeer veel gezinnen in een schuldenspiraal zitten."

Aanbevelingen energie- en wooncrisis

Het is goed dat de verschillende bevoegdheidsniveaus overleg plegen om tot oplossingen te komen. Alleen samen zullen we uit deze crisis geraken. De verlengde uitbreiding van het sociaal tarief tot en met 31/3 is zonder meer een goede zaak, al blijven wij pleiten voor een structurele uitbreiding en in plaats van telkens een tijdelijke verlenging. Dat is echter onvoldoende om de crisis te bezweren.

Stem op onze advertentie voor De Standaard Publieksprijs 2022!

We zijn geselecteerd voor De Standaard Solidariteitsprijs 2022 door de vakjury. Vanaf nu kan jij ook je stem uitbrengen op onze advertentie voor de Publieksprijs! Stem t.e.m. 4/9 op de website van De Standaard Solidariteitsprijs.
De advertentie bevat het campagnebeeld rond het centrale thema van 17 oktober, de Werelddag van Verzet tegen Armoede. In 2022 klagen we de schending van het recht op wonen aan. Dat 180.000 gezinnen op de wachtlijst voor een sociale woning staan, is een duidelijk signaal dat het Vlaamse woonbeleid faalt. We willen garanties voor het recht op wonen met een eisen­bundel voor betaalbaar en kwaliteitsvol wonen voor iedereen.

Vlaams woonbeleid moet dringend roer omgooien om wachtlijsten in te korten

Het Vlaamse woonbeleid faalt en moet dringend omgegooid worden. Dat is de enig mogelijke conclusie na nieuwe recordcijfers over de wachtlijsten voor sociale woningen. Met 182.000 gezinnen is die nu een stuk langer dan dat er mensen effectief sociaal wonen. Minister Diependaele troost zich met de gedachte dat de stijging aan het dalen is. Voor het Vlaams Netwerk tegen Armoede moet de ambitie veel hoger liggen. Het is dringend nodig en ook mogelijk om een beleid te voeren dat de sociale én private huurmarkt toegankelijk maakt en de wachtlijsten korter maakt in plaats van langer. “We moeten de sociale huurmarkt groter maken en de private huurmarkt socialer”, pleit algemeen coördinator Heidi Degerickx.

Investeringen in private huurmarkt mogen bouw sociale woningen niet vertragen

Het plan van minister Diependaele om 600 miljoen euro versneld in sociale huisvesting te investeren via de private sector is belangrijk als noodmaatregel. Anders dreigde dit budget verloren te gaan en terug te keren naar de algemene middelen. Het bedrag zal geïnvesteerd worden in woningen die verhuurd worden via sociale verhuurkantoren. “Het Netwerk tegen Armoede is al langer vragende partij voor investeringen in de private huurmarkt, zeker via sociale verhuurkantoren. Maar dat mag niet ten koste gaan van de bijkomende bouw van sociale woningen, die via huisvestingsmaatschappijen verhuurd worden aan een huurprijs op basis van het inkomen”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx.

Netwerk tegen Armoede in gesprek met kabinet Demir over strijd tegen energiearmoede

Het Netwerk tegen Armoede wil strenge energie- en isolatienormen koppelen aan gerichte steun voor eigenaars met een laag inkomen en private verhuurders én een ambitieus renovatieprogramma voor sociale woningen. We gingen daarover in gesprek met het kabinet van minister voor Energie Zuhal Demir op 2/6/2022. Het werd een constructief gesprek met een delegatie vanuit onze verenigingen De RuimteVaart en De Fakkel. We deden dit gesprek in samenwerking met de Expertengroep Energie van Saamo. Het kabinet toonde veel begrip voor onze bekommernissen en gaat aan de slag met een aantal van onze aanbevelingen.

Wat na de pandemie? Signalen en aanbevelingen na 2 jaar corona

Twee jaar coronacrisis weegt zwaar op de samenleving, op elke mens. Voor mensen die al in armoede leefden of kwetsbaar waren, heeft de crisis er extra zwaar op ingehakt. Van begin 2020 verzamelde het Netwerk tegen Armoede signalen en getuigenissen over de impact op het leven van mensen in armoede. Na twee jaar is de crisis helaas nog niet helemaal bezworen. Intussen komen daar de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne bovenop en worden de gevolgen op middellange en langere termijn duidelijk. De structurele problemen die de coronacrisis op scherp stelde verdienen ook structurele oplossingen en maatregelen. De signalenbundel beschrijft de situatie na twee jaar coronacrisis en bevat signalen en ervaringen van mensen in armoede uit de verenigingen, maar ook aanbevelingen rond zeven thema’s: inkomen, sociaal isolement en vrije tijd, communicatie en toegankelijkheid van diensten, zorg en gezondheid, onderwijs, wonen en lokaal sociaal beleid.

Ontmoetingsdag in de ZOO op 12/5/2022

Op 12/5/2022 verzamelde het Netwerk tegen Armoede met een 30-tal verenigingen uit Vlaanderen en Brussel in de ZOO van Antwerpen voor een Ontmoetingsdag. Het bracht een 280 mensen op de been. Deze leuke uitstap was een ideale gelegenheid om elkaar terug te zien en beter te leren kennen. Een ontspannende dag met een bezoek aan de dieren, maar we koppelden er ook een inhoudelijk luik aan rond het centrale thema wonen van de campagne voor 17/10. Een heel geslaagde dag, dankzij het mooie weer en ook de sociale tarieven van Iedereen Verdient Vakantie in het kader van vakantieparticipatie.

Nieuw toewijzingssysteem sociale huurwoningen werkt meer dak- en thuisloosheid in de hand

Maar liefst 170.000 gezinnen staan op de wachtlijsten voor een sociale woning. Er is een groot tekort aan sociale woningen, maar ook de manier waarop sociale woningen worden toegewezen dreigt mensen uit te sluiten. Een nieuw toewijzingssysteem dat de Vlaamse regering vanaf 2023 wil invoeren, dreigt de meest kwetsbare kandidaat-huurders met de grootste woonnood uit te sluiten. Verschillende organisaties verzetten zich hiertegen en starten een procedure bij de Raad van State. Het gaat om HUURpunt, Vlaams Huurdersplatform, CAW-groep, Netwerk tegen Armoede, SAAMO, Welzijnszorg, Liga voor Mensenrechten, Uit de Marge, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, LEVL, Vlaams ABVV en SOM.

Ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp neemt deel aan panelgesprek over energietransitie

De eerste stap richting energietransitie voor mensen in armoede is werken aan de kwaliteit en de betaalbaarheid van de woning, nog vóór investeringen in hernieuwbare energie. Ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp tijdens de talks over energietransitie van Greenpeace Belgium op 27/3/2022 voor hun 50e verjaardag: "Het heeft geen zin om zonnepanelen te leggen op een dak dat niet geïsoleerd is." Om de huurmarkt toegankelijk te maken voor energiezuinige renovaties en hernieuwbare energie moeten we sociale en private verhuurders meekrijgen. Er is nood aan strengere energienormen voor private huurwoningen, maar gekoppeld aan steun voor verhuurders. Het Netwerk tegen Armoede roept op om verhuurders te motiveren en ondersteunen om investeringen te doen in het energiezuinig maken van huurwoningen.

Investeer massaal in sociaal-rechtvaardig klimaatbeleid

De oorlog in Oekraïne, de astronomische energie- en brandstofprijzen, de alarmerende IPCC-rapporten: de crisis van vandaag is geopolitiek, sociaal en ecologisch tegelijk. De federale regering komt vrijdag samen om nieuwe energie- en klimaatmaatregelen te beslissen. Tijd voor een Marshallplan met massale investeringen voor energiebesparing, hernieuwbare energie en duurzame mobiliteit op een sociaal-rechtvaardige manier, zo stelt een brede coalitie van 16 sociale en milieuorganisaties.

Netwerk tegen Armoede in gesprek met minister van Wonen Diependaele

Het Netwerk tegen Armoede ging op 17/3/2022 in gesprek met Vlaams minister van Wonen Diependaele. Betonne Jeugd en Vagevuur brachten twee indrukwekkende verhalen mee van jongeren die worstelen met de zoektocht naar een kwaliteitsvolle woning op de private huurmarkt. De lange wachtlijsten voor een sociale woning, de lokale binding die hen parten speelt omdat ze vaak noodgedwongen verhuizen, en het schrijnende gebrek aan kwaliteit op de private huurmarkt en aan begeleiding en ondersteuning op de sociale huurmarkt. Het kwam allemaal aan bod.

Armoedenetwerken vinden maatregelen van energieakkoord noodzakelijke boei, maar zee blijft woelig

De regionale armoedenetwerken, verenigd binnen het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN), verwelkomen dat de overheid in de nacht van 14 op 15/3/2022 een akkoord heeft gesloten om de energiefacturen betaalbaarder te maken. De verlenging van de uitbreiding van het sociaal tarief voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming zorgt voor een beetje ademruimte voor een miljoen gezinnen die in energiearmoede leven. De armoedenetwerken betreuren echter dat de maatregel niet structureel is verankerd en dat de bedragen niet zijn bevroren. Bovendien werd geen enkele gerichte maatregel getroffen voor mensen van de lagere middenklasse en worden ze aan hun lot overgelaten. De federale overheid reikt een boei aan, maar de storm van de prijsverhogingen blijft woelig, zowel voor de meest kwetsbaren als voor de lagere middenklasse.

Tijdelijke noodoplossingen voor Oekraïense vluchtelingen moeten verder reiken dan de korte termijn

Door de oorlog in Oekraïne komt een gigantische uitdaging op ons af om alle oorlogsvluchtelingen op een kwaliteitsvolle, betaalbare en duurzame manier te huisvesten. Ruwe schattingen spreken van 200.000 mensen die een onderkomen zouden zoeken in ons land, waarvan 120.000 in Vlaanderen. Beweging.net, Vlaams Huurdersplatform, Vlaams Netwerk tegen Armoede, Welzijnszorg, ORBITvzw, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en Reset Vlaanderen steunen de noodoplossingen die de Vlaamse regering nu uitwerkt, onder andere via snel te bouwen nooddorpen, maar roepen tegelijk op om verder te kijken dan de korte termijn.

Acht organisaties trekken naar Grondwettelijk Hof wegens schending recht op wonen

Afgelopen zomer 2021 besliste de Vlaamse Regering verschillende regels die een ernstige inbreuk vormen op het recht op wonen voor sociale huurders en kandidaat-huurders. Acht organisaties trekken daarom naar het Grondwettelijk Hof. Het gaat om Vlaams Huurdersplatform, Netwerk tegen Armoede, CAW Groep, Welzijnszorg, SAAMO, ATD Vierde Wereld, Uit De Marge en de Liga voor Mensenrechten.

Armoedenetwerken leggen voorstellen om energiearmoede tegen te gaan op tafel bij ministers Van der Straeten en Lalieux

De energieprijzen swingen de pan uit, eerst door de coronacrisis en nu door de oorlog in Oekraïne. Ondanks eerdere maatregelen om de energie voor kwetsbare mensen betaalbaar te houden, worden de prijzen steeds onbetaalbaarder voor hen. Op 10/3/2022 hebben federaal minister van energie Tinne Van der Straeten en federaal minister van Armoedebestrijding Karine Lalieux een aantal organisaties ontvangen om voorstellen en maatregelen te bespreken die energiearmoede kunnen tegengaan. De regionale armoedenetwerken, verenigd in het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN), hebben er vier aanbevelingen op tafel gelegd die ze eerder al geformuleerd hadden. “We vragen aan de federale regering de structurele verankering van de uitbreiding van het sociaal tarief voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming, de uitbreiding van het sociaal tarief naar een grotere groep mensen, de tijdelijke bevriezing van het sociaal tarief en de modulering van de accijnzen volgens het inkomen”, aldus coördinator Caroline Van der Hoeven van het BAPN.

We zien dat mensen die het al moeilijk hadden voor de energiecrisis het nu nog moeilijker krijgen

Peter Heirman, beleidsmedewerker Wonen bij het Netwerk tegen Armoede was op 8/3/2022 te horen in De Ochtend op Radio 1 en het radionieuws over de gasprijzen die de pan uitswingen: "We zien dat mensen die het al moeilijk hadden voor de energiecrisis het nu nog moeilijker krijgen." Er is een uitbreiding van de groep mensen die recht heeft op een sociaal tarief, maar dat wordt telkens maar met drie maanden verlengd. "Zo creëert men veel onzekerheid: wat na die termijn?"

Vlaams Netwerk tegen Armoede stelt noodplan voor in strijd tegen stijgende huurprijzen

De huurprijzen bereiken nieuwe recordhoogtes, zo blijkt uit de CIB-Huurbarometer. Huurders met een laag inkomen voelen deze crisis het hardst. Net in het goedkoopste marktsegment is de krapte het grootst. Daardoor moeten mensen overleven in slechte woningen, die ook nog eens een torenhoge energiefactuur opleveren. Of hoe wooncrisis en energiecrisis elkaar versterken. “We roepen de Vlaamse Regering op om een noodplan uit te rollen in de strijd tegen de stijgende huurprijzen. Mensen in armoede uit onze 57 verenigingen hebben een aantal voorstellen uitgewerkt op korte en lange termijn voor de sociale én de private huurmarkt”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx van het Vlaams Netwerk tegen Armoede. De wachtlijst van 170.000 gezinnen voor een sociale woning moet dringend korter worden.

De armoedecijfers blijven hardnekkig stabiel

Elk kind droomt ervan te kunnen opgroeien in een warme omgeving met een goed dak boven het hoofd. Helaas is dat voor één op de vijf kinderen in ons land niet de realiteit. "Mensen in armoede worden wel gehoord, maar dat is soms schijnparticipatie", zegt Heidi Degerickx. Als algemeen coördinator van het Vlaams Netwerk tegen Armoede geeft Heidi, samen met ervaringsdeskundige en stafmedewerker Cindy Van Geldorp, een stem aan mensen in armoede. Ze gaven een interview in het februarinummer van De Bond, het magazine van De Gezinsbond.

Maatregelen om hoge energiefactuur in te dijken zijn goed op korte termijn, maar niet goed genoeg

Dinsdagnacht 1/2/2022 werden de maatregelen bekendgemaakt om de hoge energieprijzen in te dijken. Een goede zaak dat de tijdelijke uitbreiding van het sociaal tarief naar in totaal 1 miljoen gezinnen er komt tot 1 juli. Maar we blijven pleiten voor een structurele verankering. De energieprijzen blijven onbetaalbaar voor mensen onder of net boven de armoedegrens.

Rechten van mensen in armoede steeds meer onder druk

Het Netwerk tegen Armoede blikt jaarlijks terug op de opvallendste ontwikkelingen en trends in de verenigingen waar armen het woord nemen. 33 van de 57 verenigingen in Vlaanderen en Brussel namen deel aan de bevraging over 2021. Het was opnieuw een uitdagend jaar. Ook in 2021 bleven de hulpvragen pieken bij de verenigingen, en die waren al veel hoger in 2020. Voor 2021 zegt nog eens de helft van de respondenten meer hulpvragen te krijgen. De vragen gingen vooral over de coronacrisis, noodhulp, psychische hulpverlening, huisvesting, energie … Gelukkig konden de verenigingen hun deuren terug meer openen en werkten ze ook meer outreachend. Mensen in armoede maakten zich het meeste zorgen over hun huisvesting, energiefactuur, gebrek aan inkomen, eenzaamheid en bereikbaarheid van (online) diensten.

Investeren in sociale en private huurmarkt

Begin januari 2022 werd een aantal voorstellen gelanceerd om de wooncrisis in Vlaanderen op te lossen. Het Netwerk tegen Armoede vindt de voorstellen om verschillende redenen problematisch. Om de wooncrisis op te lossen, moet niet minder maar meer in sociale woningen geïnvesteerd worden. En het recht op wonen van sociale huurders beperken zal misschien de wachtlijsten op papier inkorten, maar in de realiteit geen enkel woonprobleem oplossen. De ‘werkbekwame huurder’ die terug naar de private markt wordt gestuurd, beschikt vaak niet over voldoende middelen om een degelijke woning op de private markt te huren. Veel mensen in een kwetsbare situatie zijn afhankelijk van tijdelijke, precaire jobs met een laag loon. De kans is groot dat veel huurders die terug naar de private markt moeten, toch terug in de problemen komen.

We willen de voorstellen aangrijpen als een kans om het debat te voeren over investeringen in sociale en private huurmarkt. Het Netwerk tegen Armoede is al langer vragende partij, samen met andere organisaties, voor meer en ambitieuzere investeringen in de private huurmarkt. We verzamelden een aantal aanbevelingen in de nota "Investeren in sociale en private huurmarkt"

Verlaging BTW-tarief energie geen oplossing op lange termijn

“De verlaging van het btw-tarief kan in het beste geval op korte termijn financiële ademruimte geven aan mensen met een laag inkomen, maar brengt op lange termijn niets bij”, zeggen het Vlaams Netwerk tegen Armoede en SAAMO in een gezamenlijke reactie op 13/1/2022. Die verlaging veroorzaakt een indexsprong doordat de index minder snel stijgt. De energieprijzen worden afgeremd, maar andere prijzen niet, waardoor mensen met een uitkering op termijn zelfs aan koopkracht dreigen te verliezen. De uitbreiding van het sociaal tarief is de enige manier om mensen met een laag inkomen stabiliteit te geven en te beschermen tegen de onbeheersbare energieprijzen.