Warm en welvarend Vlaanderen, maar niet voor iedereen?

Het regeerakkoord 2024-2029 van de nieuwe Vlaamse Regering heeft de ambitie om een warm en welvarend Vlaanderen uit te bouwen. Maar geldt dat wel voor iedereen? “We hebben het Vlaamse regeerakkoord gescreend op het vlak van armoedebestrijding voor de prioritaire thema’s werk, inkomen, onderwijs, wonen en vrijetijdsbesteding. We zien helaas een toenemende nadruk op individuele verantwoordelijkheid waarbij er meer en meer voorwaarden komen voor mensen om hun grondrechten te laten gelden. Het regeerakkoord verheft werk en activering terecht tot een cruciale hefboom in de strijd tegen armoede. Maar de sociale bescherming voor wie ziek is of niet kan werken, blijft vaag of onderbelicht”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx. Het Netwerk tegen Armoede nodigt de nieuwe Vlaamse Regering uit om de structurele dialoog met mensen in armoede aan te gaan om armoede écht te herkennen en erkennen. “Samen willen we structurele oplossingen uitwerken om armoede te bestrijden.”

Sociaal beleid WERKT, afbouwbeleid zal armoede doen stijgen

Op vraag van Decenniumdoelen en de Denktank Minerva heeft Wim Van Lancker (KU Leuven) verder gebouwd op een eerder rapport over ‘de lage middenklasse in België’, waarin we de periode 1985-2016 beschouwden. Toen moesten we nog vaststellen dat de verschillende inkomensklassen in België steeds verder uit elkaar groeien, en dat de inkomenskloof tussen mensen in armoede en de rest van de samenleving steeds dieper werd. De centrale dynamiek was er één van toenemende polarisatie. We konden toen ook vaststellen dat het tweeverdienersmodel duidelijk de norm is geworden om een voldoende inkomen te waarborgen. In dit nieuwe rapport kijken we meer in het bijzonder naar de periode 2018-2022: we vergelijken dus de situatie in België na de impact van de corona- en energiecrisis met de situatie voordien. Vanuit de analyse van de cijfers doen we enkele opvallende vaststellingen.

Een menswaardig bestaan is geen luxe!

Over exact een week weten we hoe de kaarten zijn geschud van de regionale, federale en Europese verkiezingen. Het Netwerk tegen Armoede volgt op de voet welk effect de verkiezingsuitslagen kunnen hebben op het leven van gezinnen in armoede. Hun rechten staan immers steeds meer onder druk. De koopkracht aan de onderkant van de samenleving is de voorbije maanden gekelderd, dat hebben recente onderzoeken aangetoond. “We lezen hoeraberichten over de dalende armoedecijfers. Helaas is de realiteit dat vandaag nog steeds een half miljoen Vlamingen in armoede leven, waaronder steeds meer kinderen en jongeren. (bron: Statbel) Dat is een zeer zorgwekkende evolutie. Dak- en thuisloosheid wordt een groeiend probleem. Kortom, een menswaardig bestaan is geen luxe, het is een basisrecht. De menselijkheid van een samenleving kunnen we afmeten aan hoe ze met de meest kwetsbare burgers omgaat”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx.

Laagste inkomens verloren voorbije jaar bijna 7 procent aan koopkracht

De laagste inkomens hebben het voorbije jaar bijna 7 procent aan koopkracht verloren. Voor wie het financieel niet breed heeft, voelt het hard dat 100 euro nu nog maar 93 euro waard is. Twee mensen uit onze verenigingen getuigden in De Standaard van 17/5/2024 over hoe hun koopkracht is gedaald.

Leestip: 'Armoede uitgelegd aan mensen met geld'

Algemeen coördinator Heidi Degerickx nam het nieuwe boek 'Armoede uitgelegd aan mensen met geld' van Tim 'S Jongers onder de loep, samen met Noël Slangen. Knack publiceerde hun review op 17/5/2024.

Vijfde Interministeriële Conferentie Maatschappelijke integratie, Wonen en Grootstedenbeleid

Op 15/3/2024 vond de vijfde bijeenkomst van de Interministeriële Conferentie ‘Maatschappelijke integratie, Wonen en Grootstedenbeleid’ plaats. Het overleg tussen ministers van de verschillende beleidsdomeinen en bevoegdheidsniveaus heeft tot doel een sterk transversaal en structureel armoedebeleid te faciliteren. Onder leiding van het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN) brachten alle regionale armoedenetwerken hun gemeenschappelijke aanbevelingen en speerpunten voor de komende verkiezingen. We schoven specifiek 6 actiedomeinen naar voor: het belang van participatie van mensen in armoede, het recht op werk en een inkomen boven de armoedegrens, een sociaal rechtvaardige klimaattransitie door het pact wonen-energie, specifieke maatregelen voor mensen zonder wettig verblijf, het aanpakken van de digitale kloof en ten slotte het belang van de Europese Kindgarantie als hefboom voor de preventie van armoede bij kinderen en hun gezinnen.

Armoedebarometer 2024

Decenniumdoelen analyseert elk jaar de armoedecijfers. Veldwerkers, armoedeverenigingen, vrijwilligers van de voedselbanken en mensen in armoede vullen de cijfers aan met verhalen over het leven in armoedesituaties. Vandaag staan we voor een cruciale keuze. Een keuze voor meer of minder gelijkheid, voor meer of minder armoede, voor de erkenning van sociale grondrechten. De nasleep van corona, de energiecrisis, de sociale en economische onzekerheid en de klimaatcrisis verplichten de samenleving te kiezen voor solidariteit en herverdeling, als de enige juiste antwoorden voor een leefbare samenleving. Met deze 17e Armoedebarometer geeft Decenniumdoelen een actualisatie van de armoedecijfers en presenteert ook “twaalf werken voor een moedig beleid” in aanloop van de verkiezingen in juni. Armoede in Vlaanderen stabiliseert 3e jaar op rij. Gericht armoedebeleid kan werken, maar moet versterkt verder gezet worden. Tegelijk dringen fundamentele beleidskeuzes zich op.

Overlegdag 22/2/2024 over actuele thema's

Op de Overlegdag van 22/2/2024 verzamelde een 30-tal mensen uit onze verenigingen in Vlaanderen en Brussel om ervaringen te delen over actuele thema's. In 4 sessies gingen de deelnemers in gesprek over de bereikbaarheid van jobs, de verplichte inschrijving bij VDAB voor sociale huurders en mensen met leefloon, een evaluatie van Budgetwijzer en vervoersarmoede. Het was een boeiende en levendige dag die ons inzicht geeft in de drempels van verschillende maatregelen en oplossingen die mensen in armoede aanreiken.

Digitalisering en strengere voorwaarden zetten druk op sociale rechtvaardigheid

“De druk op de sociale rechtvaardigheid in onze samenleving is hoog. Mensen in armoede worden geconfronteerd met steeds meer digitale drempels én strengere voorwaarden om basisrechten voor een menswaardig leven op te nemen. De World Social Justice Day van vandaag 20 februari lijkt ons de ideale dag om de signalen uit onze armoedeverenigingen onder de aandacht te brengen”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx. Jaarlijks bevraagt het Netwerk tegen Armoede de 61 lokale verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen. Met een aantal pertinente vragen krijgt het Netwerk een beeld van de werking van de verenigingen en de noden van mensen in armoede. Met die signalen stapt het Netwerk naar het beleid, zeker in dit belangrijke verkiezingsjaar. Opvallend: mensen krijgen moeilijker toegang tot dienstverlening door de toenemende digitalisering en strengere voorwaarden. Bovendien is er een stijgende groep mensen in dak- en thuisloosheid.

Evaluatie vijf jaar Groeipakket: kinderamoedecijfers blijven hardnekkig stabiel

Sinds de invoering van het Groeipakket - de Vlaamse opvolger van de kinderbijslag - vijf jaar geleden krijgen nu al drie keer meer kinderen een sociale toeslag. Dat is een extra tegemoetkoming in de opvoedingskosten voor gezinnen met lagere inkomens. Een mooie groei, maar toch nog altijd niet wat het zou moeten doen: de armoede bestrijden. Algemeen coördinator Heidi Degerickx in het radionieuws op 8/2/2024: "We zien dat ook na de hervorming van de voormalige kinderbijslag naar het huidige Groeipakket de kinderarmoedecijfers hardnekkig stabiel blijven (12,8%)."

Minister Lalieux in gesprek met armoedenetwerken over Europees voorzitterschap België in 2024

Op 24/1/2024 ging federaal minister Karine Lalieux in gesprek met mensen in kwetsbare positie uit de Belgische armoedenetwerken in kader van Europees voorzitterschap van België in het voorjaar 2024. Het was een verhelderend gesprek met getuigenissen van De Knoop over het thema inkomen, A'kzie en Betonne Jeugd over het thema dak- en thuisloosheid en van Maxim van De Vrolijke Kring over zijn deelname aan de PEP-meeting in Madrid in november 2023.

70% van de huishoudens in schulden zijn alleenstaanden of alleenstaande ouders

Op 22/1/2024 kwam het nieuwe vijfjaarlijkse rapport van SAM vzw over huishoudens in schuldhulpverlening uit. Opmerkelijk is dat 70% van de huishoudens in schulden alleenstaanden of alleenstaande ouders zijn. Ook in de armoedestatistieken zien we dat deze groepen extra kwetsbaar zijn. Plotse levensgebeurtenissen, zoals een scheiding, het verlies van werk of ziekte, zijn de belangrijkste redenen dat mensen plotseling financieel niet meer toekomen en in een schuldenspiraal belanden.

Open nieuwjaarsbrief aan de Vlaamse Regering voor 2024

Beste Vlaamse Regering, 2024 wordt een topjaar voor u en de Vlaamse politiek. Een heel jaar campagne voeren, eerst voor de Vlaamse en nadien voor de lokale verkiezingen. U moet wel in topconditie zijn met zo’n druk en belangrijk jaar voor de boeg om Vlaanderen te laten excelleren. Een uitgebreid feestdiner zal daar zeker bij helpen. Helaas is dergelijk feestdiner steeds minder weggelegd voor financieel kwetsbare gezinnen. Met de sprankelende Mateus die u serveert (het Mattheuseffect, weet u wel), geeft u steeds meer aan hen die al veel hebben, en neemt u steeds meer af van hen die sowieso al niet rijkelijk bediend zijn. Ook al denkt u het tegendeel. De ‘tafelschuimers’ moet u niet aan de onderkant van de maatschappij zoeken. Daar troosten ze zich met de kruimels die van uw tafel vallen.

Voorstelling van het tweejaarlijkse Verslag 2022-2023 ‘De financiële dimensie van armoede’

Op woensdag 20 december stelde het Interfederaal Steunpunt tot bestrijding van armoede zijn 12e tweejaarlijkse Verslag 'De financiële dimensie van armoede' voor. Na een inleiding door Ides Nicaise, voorzitter van het Beheerscomité van het Steunpunt, en de voorstelling van het Verslag door Henk Van Hootegem en Mélanie Joseph, respectievelijk coördinator en medewerkster van het Steunpunt, konden de deelnemers aan het overleg ter voorbereiding van het tweejaarlijkse Verslag vragen stellen aan de aanwezige beleidsverantwoordelijken. De Vlaamse minister van Armoedebestrijding, Benjamin Dalle, maakte van de gelegenheid gebruik om het belang te benadrukken van het samenkomen van de Interministeriële Conferentie Maatschappelijke Integratie, Wonen en Grootstedenbeleid (IMC). Samenwerking is essentieel om armoede effectief te bestrijden. Verschillende thema's vereisen een interfederale aanpak: de strijd tegen dakloosheid, het gebrek aan toegang tot rechten, het meten van armoede, de digitalisering van de samenleving, energiearmoede, enzovoort.

Arm Vlaanderen 10 jaar later in PANO

Op 6/12/2023 zond het programma PANO op VRT 1 een heel sterke reportage 'Arm Vlaanderen 10 jaar later uit'. De reportage geeft een gezicht aan armoede en toont heel goed dat worstelen met armoede een werk van lange adem is en immense volharding vraagt van de mensen. Maar het toont ook hoe een globale aanpak op verschillende levensdomeinen nodig is om armoede structureel te bestrijden. We mogen mensen in een kwetsbare positie niet in de steek laten. Armoedebeleid vraagt een langetermijnvisie en samenwerking van overheid, beleidsmakers, middenveld, media ... samen met en in dialoog met de mensen zelf. De avond van de uitzending en de volgende morgen kwamen verschillende experts aan het woord die het opnemen van de structurele strijd tegen armoede.

Dossier sociale kloof in Vlaanderen

De krant De Morgen publiceerde in de eerste week van december 2023 een dossier over de sociale kloof in Vlaanderen. Dagelijks verschenen artikels en interviews met (armoede-)experts en mensen in een kwetsbare positie. Het dossier belicht verschillende levensdomeinen waar de sociale kloof zich manifesteert, zoals wonen, werk, inkomen, onderwijs, erfenis ... Ook het Netwerk tegen Armoede werkte mee aan het dossier door interviews te geven en kennis uit te wisselen. Hoe groot is de ongelijkheid in Vlaanderen? Waarom wordt de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter? Conclusie: we weten exact wat we moeten doen om armoede aan te pakken, maar het gebeurt niet.

Breng alle uitkeringen boven de Europese armoederisicogrens

Ondanks herhaaldelijke beloftes, over alle partijgrenzen heen, laten de politiek verantwoordelijken het al decennia na om deze belofte waar te maken. Algemeen coördinator van het Netwerk tegen Armoede Heidi Degerickx schrijft over het belang van het leefloon. Het Netwerk tegen Armoede roept op tot politieke moed: Hef alle inkomens tot boven de armoederisicogrens, nu!

24 speerpunten voor een structureel armoedebeleid in '24

Aan de vooravond van heel belangrijke verkiezingen in 2024 heeft het Netwerk tegen Armoede 24 speerpunten voor een structureel armoedebeleid opgesteld. De eisen en aanbevelingen kwamen tot stand in samenwerking met de 61 lokale verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen. Ze zijn gebaseerd op onze standpunten van de voorbije jaren, die we hebben verdiept via kennisopbouw in de verenigingen en gevoed vanuit de ervaringskennis van mensen in armoede. We gaan met de speerpunten in gesprek met lokale, Vlaamse en federale beleidsmakers.

Bespaar niet op kap van mensen met laagste inkomens

Het begrotingsakkoord is uitgedraaid op besparingen op de kap van mensen met de laagste inkomens. De laatste schijf van de verhoging van de van de laagste uitkeringen is helemaal geschrapt en de minimumpensioenen stijgen ook minder dan voorzien. Daardoor breekt de federale regering haar belofte om de laagste inkomens boven de armoedegrens te brengen. Ook zal er strenger toegekeken worden op tijdelijke werkloosheid. Dat kunnen we als Netwerk tegen Armoede niet aanvaarden in een welvarend land als België. De opeenvolgende crisissen en stijgende kosten voor basisbehoeften, wonen en energie zorgen ervoor dat het water nog meer aan de lippen staat van kwetsbare mensen. Het tast hun koopkracht enorm aan en ze dreigen zo volledig kopje-onder te gaan.

Forumdag: Crisis in de portemonnee - wij kopen er niets mee!

28 maart vond de Forumdag plaats. Deze stond in het teken van de koopkrachtcrisis. Onder de titel "Crisis in de portemonnee - wij kopen er niets mee! gingen we in gesprek over de stijgende levenskosten. Een menswaardig leven moet gegarandeerd worden. Met de stijgende supermarktprijzen worden basisbehoeften onbetaalbaar.

Collectieve schuldenregling: dat kan menselijk

Op uitnodiging van de Kamer gaf BAPN vorige week haar advies ter verbetering van de collectieve schuldenregeling tijdens een hoorzitting. Naast het inkorten van de looptijd van de procedure, moeten schuldbemiddelaars voorzien in een menswaardig leefgeld. Christophe, ervaringsdeskundige bij het Netwerk tegen Armoede vertelde over zijn eigen ervaringen

Mensen uit armoedeverenigingen gaan in dialoog met minister Lalieux

Op initiatief van BAPN (Belgisch Netwerk Armoedebestrijding) ging federaal minister Karine Lalieux, bevoegd voor armoedebestrijding, op 31 januari 2023 in gesprek met mensen met armoede-ervaring uit Brusselse, Vlaamse en Waalse verenigingen. Ze bespraken de implementatie van het federaal plan tegen armoede en ongelijkheid. Dit plan is essentieel voor de armoedestrijd in België, gezien het richting geeft en de maatregelen omvat voor het beleid op het federaal niveau.

Startdag 2023: Met een toekomstblik het nieuwe jaar in

Maar liefst 145 mensen uit 32 verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen, kwamen samen om het nieuwe jaar goed in te zetten op onze Startdag 24 januari. Dat we dit jaar 20 jaar zullen bestaan, lieten we niet onbesproken. De Startdag was de ideale manier om naar de toekomst en naar onszelf te kijken. Aan de hand van verschillende originele workshops kwamen we meer te weten over elkaars toekomstdromen. Daarnaast gingen we in gesprek over wat een vereniging betekent voor ons en hoe we de leefwereld van iemand in armoede zichtbaar kunnen maken op een creatieve manier. Het was een inspirerende dag die veel energie gaf om te blijven strijden tegen armoede. 

“Zoek zo snel mogelijk hulp en ondersteuning als je in de problemen komt”

Op 23 januari 2023 verscheen er een artikel in Het Nieuwsblad met de titel "OCMW’s hebben geld genoeg, maar te weinig mensen durven het te vragen". Er wordt verwezen naar de non take-up van de energiepremie. Verschillende OCMW's hebben de gekregen energiesteun niet volledig opgebruikt. Ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp van het Vlaams Netwerk tegen Armoede reageert.

Waarom werkloosheidsuitkeringen beperken in de tijd niet zal leiden tot snellere uitstroom naar werk bij mensen in armoede

In 2012 kende België een grote hervorming van haar werkloosheidsstelsel. Sindsdien zijn de uitkeringen versterkt degressief: na een periode van drie maanden werkloosheid neemt het bedrag geleidelijk af. Op die manier wil de overheid werklozen stimuleren om zo snel mogelijk terug aan het werk te gaan, en voorkomen dat ze blijven steken in de zogenaamde werkloosheidsval. Een recent onderzoek van de RVA bevestigt nu wat mensen in armoede al jaren zeggen: deze degressiviteit leidt niet tot meer uitstroom naar werk. Het blijken vooral de conjunctuur of de economische omstandigheden die bepalen in welke mate (langdurig) werkzoekenden de stap naar werk kunnen zetten.

Vlaams minister Benjamin Dalle erkent 7 bijkomende verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen

Vlaanderen kent al sinds het armoededecreet in 2003 een structureel kader om de participatie van mensen in armoede aan het beleid te verzekeren. In 2009 werd hier uitvoering aan gegeven met onder meer de erkenning en subsidiëring van verenigingen waar armen het woord nemen. Sinds de laatste uitbreiding in 2013 werden er 52 van deze verenigingen erkend en gesubsidieerd. Dit voorjaar besliste de Vlaamse Regering om dit aantal op te trekken tot 58. Op 5/12/2022 maakte minister Dalle bij Doucheflux bekend welke 7 verenigingen vanaf 2023 een erkenning en bijhorende subsidiëring ontvangen: Compagnie & Co uit Lommel, Uit het Niets uit Vilvoorde, Kinderfonds De Tondeldoos uit Dendermonde, Doucheflux uit Anderlecht, Het Vonkje uit Beringen, Jong Gent in Actie uit Gent en VLOS uit Sint-Niklaas.

Kinderarmoede vraagt structurele aanpak op verschillende domeinen

In het weekend van 22 en 23/10 waren algemeen coördinator Heidi Degerickx en ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp te zien op Vlaamsparlement.tv in het programma Het Gesprek, naar aanleiding van het actuadebat over kinderarmoede op 19/10/2022.

Armoede is als een spinnenweb waarin alles met elkaar verweven is

Op de Werelddag van Verzet tegen Armoede op 17 oktober lanceerde de VRT een video met Linde Merckpoel en ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp. Ze vergelijken er armoede met een spinnenweb waarin alles met elkaar verweven is. Een probleem komt nooit alleen, maar gaat vaak gepaard met problemen op andere vlakken. Zo is het voor mensen in armoede vaak moeilijk uit het spinnenweb te geraken. Cindy getuigt in de video wat dat voor haar betekende en hoe ze er is uitgeraakt.

Gerichte en sociale maatregelen Septemberverklaring kunnen acute noden helpen lenigen

Met een aantal dagen uitstel heeft minister-president Jan Jambon op 29/9/2022 zijn Septemberverklaring toegelicht in het Vlaams Parlement. “De maatregelen uit de Septemberverklaring kunnen een verschil maken voor mensen in armoede gedurende de komende wintermaanden”, zegt algemeen coördinator Heidi Degerickx. “We blijven verdere maatregelen bepleiten voor de langere termijn, in de eerste plaats om de woon- en energiecrisis een halt toe te roepen."

De gevolgen van de energiecrisis gaan verder dan een koud huis

De energiecrisis heeft een groot effect op het financiële budget van een persoon, maar de gevolgen gaan nog verder dan de portemonnee. Door de hoge rekeningen worden mensen gedwongen ook te besparen op andere levensdomeinen, zoals vrijetijd en kledij. Daarnaast heeft de financiële stress een weerslag op het mentale welzijn. Experts waarschuwen voor een stijging van psychologisch leed. De Morgen en Het Nieuwsblad spraken met algemeen coördinator Heidi Degerickx en evaringsdeskundige Cindy Van Geldorp van het Netwerk tegen Armoede.