Wordt onderwijs een luxe?

Vlaanderen is een van de rijkste regio’s ter wereld. Maar dat betekent niet meteen dat we een uitstekend onderwijssysteem hebben met gelijke kansen voor iedereen. Al te vaak bepaalt de plaats waar je wieg staat je toekomst. Heel wat gezinnen ondervinden dagelijks stress door ontelbare financiële drempels en structurele uitsluiting. Daarom dringt een kostenbewust schoolbeleid zich op. Zo weten ouders waaraan zich te verwachten als de schoolfactuur komt. Aan het eind van dit schooljaar lopen al facturen binnen voor de start van het volgende. Daarom roepen we alle scholen op om deel te nemen aan de Boekencheck in september zodat elke leerling op 1/9 kan starten met het nodige leermateriaal. Elke leerling verdient het recht op kansrijk en betaalbaar onderwijs. Onderwijs is geen luxe!

Gratis schoolmaaltijden zijn onvoldoende hefboom in strijd tegen armoede

Onderwijs kan een belangrijke hefboom zijn om de armoedecirkel te doorbreken. Schoolteams kunnen namelijk echt het verschil maken voor gezinnen in armoede. Leerkrachten en schooladministraties vangen enorm veel signalen op, bijvoorbeeld onbetaalde schoolfacturen, steeds dezelfde leerlingen die niet mee op uitstap gaan of zonder boeken in de klas zitten en huiswerk dat niet gemaakt wordt. Een van de vele signalen die schoolteams opvangen zijn ongezonde lunchboxen op school. Het Netwerk tegen Armoede is van oordeel dat het belangrijk is na te gaan wat er achter de signalen zit. Er gaat namelijk al heel veel aan vooraf vooraleer een ouder de schoolrekening niet betaalt of zijn/haar kind met ongezonde voeding naar school laat gaan. De mogelijkheid tot maaltijden op school biedt een belangrijke kans binnen het algemeen welzijnsbeleid. De positieve effecten voor gezinnen mogen niet onderschat worden, maar de randvoorwaarden ook niet. Maaltijden op school mogen echter niet herleid worden tot armoedebeleid. Daarvoor zijn er structurele maatregelen nodig die gezinnen in staat stellen de armoedecirkel te doorbreken. De 24 speerpunten uit ons memorandum bieden hiertoe een goede start.

Een menswaardig bestaan is geen luxe!

Over exact een week weten we hoe de kaarten zijn geschud van de regionale, federale en Europese verkiezingen. Het Netwerk tegen Armoede volgt op de voet welk effect de verkiezingsuitslagen kunnen hebben op het leven van gezinnen in armoede. Hun rechten staan immers steeds meer onder druk. De koopkracht aan de onderkant van de samenleving is de voorbije maanden gekelderd, dat hebben recente onderzoeken aangetoond. “We lezen hoeraberichten over de dalende armoedecijfers. Helaas is de realiteit dat vandaag nog steeds een half miljoen Vlamingen in armoede leven, waaronder steeds meer kinderen en jongeren. (bron: Statbel) Dat is een zeer zorgwekkende evolutie. Dak- en thuisloosheid wordt een groeiend probleem. Kortom, een menswaardig bestaan is geen luxe, het is een basisrecht. De menselijkheid van een samenleving kunnen we afmeten aan hoe ze met de meest kwetsbare burgers omgaat”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx.

Slechte woonkwaliteit zorgt voor ongelijke onderwijskansen en onderwijsachterstelling

Woonzaak, waar het Netwerk tegen Armoede deel van uitmaakt, en een coalitie van leerkrachten, gezondheidszorgprofessionals en werkers in de sociale sector, schrijven gezamenlijk een open brief om de aandacht en actie te vragen voor een urgente kwestie: de impact van kwaliteitsvol wonen op de studies en de algehele ontwikkeling van kinderen en jongeren.

Lancering campagne Onderwijs is geen luxe, het is een basisrecht!

“Onderwijs is geen luxe, het is een basisrecht!” Dat is de centrale boodschap van de campagne van het Netwerk tegen Armoede en de 61 lokale verenigingen voor de Vlaamse verkiezingen van 9 juni. Onderwijs kan een hefboom uit armoede zijn, maar is dat momenteel niet. Voor 1 op 8 kinderen in Vlaanderen die opgroeien in armoede, biedt ons onderwijs niet de kans tot maximale zelfontplooiing.

Armoedebarometer 2024

Decenniumdoelen analyseert elk jaar de armoedecijfers. Veldwerkers, armoedeverenigingen, vrijwilligers van de voedselbanken en mensen in armoede vullen de cijfers aan met verhalen over het leven in armoedesituaties. Vandaag staan we voor een cruciale keuze. Een keuze voor meer of minder gelijkheid, voor meer of minder armoede, voor de erkenning van sociale grondrechten. De nasleep van corona, de energiecrisis, de sociale en economische onzekerheid en de klimaatcrisis verplichten de samenleving te kiezen voor solidariteit en herverdeling, als de enige juiste antwoorden voor een leefbare samenleving. Met deze 17e Armoedebarometer geeft Decenniumdoelen een actualisatie van de armoedecijfers en presenteert ook “twaalf werken voor een moedig beleid” in aanloop van de verkiezingen in juni. Armoede in Vlaanderen stabiliseert 3e jaar op rij. Gericht armoedebeleid kan werken, maar moet versterkt verder gezet worden. Tegelijk dringen fundamentele beleidskeuzes zich op.

Evaluatie vijf jaar Groeipakket: kinderamoedecijfers blijven hardnekkig stabiel

Sinds de invoering van het Groeipakket - de Vlaamse opvolger van de kinderbijslag - vijf jaar geleden krijgen nu al drie keer meer kinderen een sociale toeslag. Dat is een extra tegemoetkoming in de opvoedingskosten voor gezinnen met lagere inkomens. Een mooie groei, maar toch nog altijd niet wat het zou moeten doen: de armoede bestrijden. Algemeen coördinator Heidi Degerickx in het radionieuws op 8/2/2024: "We zien dat ook na de hervorming van de voormalige kinderbijslag naar het huidige Groeipakket de kinderarmoedecijfers hardnekkig stabiel blijven (12,8%)."

Open nieuwjaarsbrief aan de Vlaamse Regering voor 2024

Beste Vlaamse Regering, 2024 wordt een topjaar voor u en de Vlaamse politiek. Een heel jaar campagne voeren, eerst voor de Vlaamse en nadien voor de lokale verkiezingen. U moet wel in topconditie zijn met zo’n druk en belangrijk jaar voor de boeg om Vlaanderen te laten excelleren. Een uitgebreid feestdiner zal daar zeker bij helpen. Helaas is dergelijk feestdiner steeds minder weggelegd voor financieel kwetsbare gezinnen. Met de sprankelende Mateus die u serveert (het Mattheuseffect, weet u wel), geeft u steeds meer aan hen die al veel hebben, en neemt u steeds meer af van hen die sowieso al niet rijkelijk bediend zijn. Ook al denkt u het tegendeel. De ‘tafelschuimers’ moet u niet aan de onderkant van de maatschappij zoeken. Daar troosten ze zich met de kruimels die van uw tafel vallen.

Beste antigifpil tegen armoede is ongelijkheid verkleinen

Op 25/9/2023 heeft minister-president Jan Jambon zijn Septemberverklaring toegelicht in het Vlaams Parlement. “Goed dat de minister-president stelt dat een job een antigifpil is tegen armoede. Helaas stellen wij vast dat een stabiele en lonende job vaak onbereikbaar is voor werkzoekenden in armoede. Eén van de cruciale redenen is dat ouders in armoede amper toegang hebben tot kinderopvang”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx. “Verder dreigt nog een grotere ongelijkheid door de verdieping en verbreding van armoede bij Vlamingen die niet in staat zijn om te werken door ziekte of andere omstandigheden.” Drempels wegnemen naar werk is cruciaal, wat centraal staat in de campagne Werkomlegging rond de Werelddag van Verzet tegen Armoede van 17 oktober.

Lerarenopleiding als fundament voor sterke leraren en kwaliteitsvol onderwijs

Leerkrachten in spé moeten tijdens hun opleiding alle nodige kansen krijgen om te kunnen omgaan met de maatschappelijke en educatieve uitdagingen binnen ons onderwijs. Ook het Netwerk tegen Armoede merkte het afgelopen jaar tijdens vormingen in het hoger onderwijs dat studenten het gevoel hebben dat ze onvoldoende voorbereid aan hun carrière beginnen. We zijn dan ook blij dat we de kans kregen om mee te schrijven aan het advies van de Vlaamse Onderwijsraad rond de lerarenopleiding als fundament om sterke leraren af te leveren. Lees onze belangrijkste vaststellingen en aanbevelingen zijn mee opgenomen in het advies.

Gezocht: gelijke kansen in het onderwijs

Het is een grijze, regenachtige dag voor de start van het nieuwe schooljaar. Niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk. Het Vlaamse onderwijs daalt in internationale onderzoeken, er is een groot lerarentekort, de onderwijskwaliteit staat onder druk … Allemaal elementen die zeker ook niet bijdragen aan de gelijke kansen in het onderwijs. Kinderen en jongeren in kwetsbare positie dreigen hierdoor aan het kortste eind te trekken. “We doen een oproep voor gelijke kansen in het onderwijs, met een kostenbewust beleid, een getrapte maximumfactuur in het secundair en brugfiguren tussen ouders en de school”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx van het Netwerk tegen Armoede. Armoede op school vraagt een gecoördineerde aanpak.

Zomerscholen bereiken gewenste doelgroep niet

Recent ontving het Netwerk tegen Armoede het signaal dat verschillende scholen die een zomerschool aanbieden het moeilijk vinden om kwetsbare leerlingen te bereiken. “Voor ons is het jammer genoeg niet nieuw dat zomerscholen de gewenste doelgroep niet bereiken. Al in 2021 trokken we aan de alarmbel. Het is nog niet tot in alle zomerscholen doorgedrongen hoe belangrijk het is op de hoogte te zijn van de specifieke context en noden van kwetsbare leerlingen”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx. “We vragen meer dialoog tussen beleid, ouders en scholen.”

24 speerpunten voor een structureel armoedebeleid in '24

Aan de vooravond van heel belangrijke verkiezingen in 2024 heeft het Netwerk tegen Armoede 24 speerpunten voor een structureel armoedebeleid opgesteld. De eisen en aanbevelingen kwamen tot stand in samenwerking met de 61 lokale verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen. Ze zijn gebaseerd op onze standpunten van de voorbije jaren, die we hebben verdiept via kennisopbouw in de verenigingen en gevoed vanuit de ervaringskennis van mensen in armoede. We gaan met de speerpunten in gesprek met lokale, Vlaamse en federale beleidsmakers.

Tijd voor een kostenbewust onderwijs, nú. Voor de toekomst van onze kinderen.

Elf miljoen euro aan onbetaalde schoolfacturen, dat bracht het gemeenschapsonderwijs aan het licht. Het debat over betaalbaar onderwijs is terug van nooit weggeweest. Het Netwerk tegen Armoede, SAAMO, Welzijnszorg, Levl, de Gezinsbond, vzw Krijt, de Vlaamse Scholierenkoepel en academici Ides Nicaise en Michel Vandenbroeck zetten zich in om gezinnen in armoede en scholen te ondersteunen in de strijd voor betaalbaar onderwijs voor iedereen. Zij verenigen zich in deze open brief om het debat dan ook actueel te houden. Zolang er leerlingen zijn die niet volledig kunnen participeren aan het onderwijsaanbod van onze scholen als gevolg van armoede, is dit een thema dat nooit uit ons bewustzijn mag verdwijnen.

Gelijke onderwijskansen, voor iedereen?

Onbetaalde schoolfacturen: het Netwerk tegen Armoede kent en volgt het thema al 20 jaar en is er in geslaagd om aanzienlijke stappen te zetten in de strijd tegen schulden op school: zo wordt de schooltoeslag ondertussen automatisch toegekend en is er een maximumfactuur in het basisonderwijs. We zijn echter nog ver verwijderd van gelijke onderwijskansen in Vlaanderen. We blijven strijden voor een onderwijs dat álle kinderen de kans geeft hun talenten te ontplooien, oog heeft voor hun noden om zich ten volle te kunnen ontwikkelen en ouders als een volwaardige partner ziet om dit waar te maken.

Dag van de CLB-medewerker

Op 2 februari 2023 is het de Dag van de CLB-medewerker. Voor deze dag willen we de dossiers vanuit onze verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen rond het CLB nog eens in de spotlights zetten. Niet altijd even recent, maar nog steeds brandend actueel.

Mensen uit armoedeverenigingen gaan in dialoog met minister Lalieux

Op initiatief van BAPN (Belgisch Netwerk Armoedebestrijding) ging federaal minister Karine Lalieux, bevoegd voor armoedebestrijding, op 31 januari 2023 in gesprek met mensen met armoede-ervaring uit Brusselse, Vlaamse en Waalse verenigingen. Ze bespraken de implementatie van het federaal plan tegen armoede en ongelijkheid. Dit plan is essentieel voor de armoedestrijd in België, gezien het richting geeft en de maatregelen omvat voor het beleid op het federaal niveau.

De Robin-pas verlaagt de drempel niet

Uit onderzoek bleek dat de Robin-pas, een initiatief dat moet helpen bij het betalen van de schoolrekening van kwetsbare gezinnen, amper gebruikt wordt. De drempel om zo'n pas aan te vragen en te gebruiken is dan ook hoog. Het Netwerk tegen Armoede reageert.

Taalachterstand koalatest: Geef een podium aan experts

De taalachterstand van onze kleuters blijft de gemoederen beroeren. Uit de koala-taalscreening blijkt dat 14% van de kleuters nood heeft aan extra taalondersteuning en 4% aan een intensieve begeleiding. Die cijfers zijn niet nieuw. Vorig jaar, bij de eerste afname van deze test, bleek dat 15% van de kleuters een taalachterstand voor Nederlands had. Er wordt met de vinger gewezen naar wie de schuldige zou zijn: de ouders, de scholen of de maatschappij. Met het Netwerk tegen Armoede opteren we ervoor om een podium te geven aan experten die met positieve oplossingen komen. Er zijn inspirerende voorbeelden door onze eigen verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen.

Onderwijs en armoede

Er is een groeiende aandacht voor armoede binnen het onderwijs. En terecht, want maar liefst 1 op de 8 Vlamingen wordt in kansarmoede geboren. Leerlingen in een kwetsbare situatie ondervinden meer moeilijkheden op school. Een te hoge boekenfactuur, stress waardoor ze zich moeilijk kunnen concentreren en geen stille plekken om huiswerk te maken zorgen voor slechte punten. Wanneer leerkrachten niet verder kijken dan hun prestaties, komen ze al snel in het watervalsysteem terecht of stoppen ze met school. Hoewel er gesproken wordt over gelijke onderwijskansen, zien we dit niet wanneer de bel gaat. Onderwijs kan armoede niet oplossen, maar wel het verschil maken. Directeurs merken steeds vaker op dat leerlingen met niet aangepaste kledij of ongezonde voeding op school komen. Ze gaan vaak zelf op zoek te gaan naar oplossingen, maar even vaak weten ze niet waar te beginnen, welke maatregelen het verschil maken en hoe ze armoede kunnen herkennen. Het Netwerk tegen Armoede ondersteunt scholen in hun zoektocht naar hoe zij het verschil kunnen maken in de strijd tegen armoede.

Netwerk tegen Armoede en Vlaamse Scholierenkoepel vragen betaalbaar secundair onderwijs

De Vlaamse Scholierenkoepel stelde een adviesrapport op om meer gelijke kansen te creëren in het onderwijs. Een onmiddellijke bevriezing van de schoolkosten, gratis openbaar vervoer en een maximumfactuur zijn enkele standpunten. Het Netwerk tegen Armoede is blij dat er aandacht is voor het recht op onderwijs. Algemeen coördinator Heidi Degerickx gaf in De Ochtend van Radio1 op 21 november een reactie. Op 22 november was Ingrid, ervaringsdeskundigde uit één van onze verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen, te zien op VTM nieuws over de hoge schoolkosten.

Kwaliteitsalliantie voor toegankelijk lesmateriaal

10 oktober 2022 was het Netwerk tegen Armoede aanwezig tijdens de voorstelling van de langverwachte Kwaliteitsalliantie door Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts in Don Bosco in Halle. Het Netwerk tegen Armoede ondertekende - als een van de educatieve partners in het proces - de 12 engagementen en oproepen tot engagementen (acties die op middellange termijn de kwaliteit van de lespraktijk kunnen optimaliseren). Kwaliteit verliest echter haar betekenis wanneer je zonder boeken in de klas moet zitten. Het Netwerk tegen Armoede is dan ook blij dat de educatieve partners in de Kwaliteitsalliantie een oproep doen aan de rechtstreeks verantwoordelijken om ervoor te zorgen dat alle leerlingen op 1 september beschikken over de nodige leermiddelen. We hopen dan ook dat de boekendistributeurs ingaan op deze oproep en mee aan tafel komen zitten.

Iedereen een laptop op school, en toch blijft boekenfactuur even hoog: in elke klas zit leerling die schoolboeken niet kan betalen

De resultaten van de #Boekencheck 2022 zijn binnen en tonen alarmerende cijfers: 5,12% van de gescreende leerlingen zit momenteel zonder boeken in de klas (los van leveringsproblemen). Dit is maar liefst 2,17% meer dan vorig jaar. Laat dit een signaal zijn naar de overheid dat er nog werk is aan gelijke onderwijskansen.

Klaar voor de start op 1/9! Of toch niet helemaal?

Het einde van de vakantie nadert. Op veel plaatsen staan de boekentassen al klaar, geheel volgens de trends voor het nieuwe schooljaar: een fluffy pennenzak, een herbruikbare drinkbus en netjes gekafte boeken (liefst een neutrale kleur met een streepje goud).
Laten we aan de vooravond van het schooljaar 2022-2023 eens stilstaan bij al die leerlingen van wie de boeken nog niet gekaft zijn. Niet omdat ze goud geen mooie kleur vinden of omdat ze hun boeken niet willen kaften, maar simpelweg omdat ze geen boeken hebben. Voor het Netwerk tegen Armoede moeten alle kinderen en jongeren gelijk aan de start kunnen komen.
Knack publiceerde ons standpunt op de website aan de vooravond van de start van het schooljaar op 31/8.

Meer gezinnen maken zich zorgen nu 1 september dichterbij komt

Meer gezinnen maken zich zorgen nu 1 september dichterbij komt. Er is een toenemende trend bij middelbare scholen om de boekenverkoop uit handen te geven. Drie op de vier leerlingen krijgen hun schoolboeken vandaag al rechtstreeks via een commerciële boekenleverancier. Die bedrijven hebben commerciële belangen en hebben geen enkele band met de ouders. Het Netwerk tegen Armoede waarschuwde voor oplopende schoolfacturen in Het Nieuwsblad op 26/8/2022.

Leerachterstand inhalen moet tijdens lessen gebeuren, niet in zomerscholen

Tijd voor twee lange maanden vakantie! Of toch niet? Zomerscholen zijn een blijver volgens minister Weyts. Nieuw dit jaar is dat ook kleuters vanaf 5 jaar welkom zijn. Het Netwerk tegen Armoede hoopt dat de jongeren niet vergeten worden want leerlingen uit het secundair onderwijs worden moeilijker bereikt. Een samenwerking met bestaande initiatieven die voor een brede groep bereikbaar zijn (bv speelpleinwerking), kan hiervoor een oplossing bieden. Deze samenwerking zou ook het recht op vrije tijd kunnen onderstrepen. De organisatie van een zomerschool moet daarnaast een realistische kijk hebben op het inhalen van een leerachterstand. Het vermijden of verbeteren van een leerachterstand moet tijdens de lessen gebeuren. Zeker gezien het feit dat een grote groep leerlingen niet bereikt wordt, kan het niet de bedoeling zijn om zomerscholen te gaan beschouwen als een structurele remediëring.

Steeds meer meisjes thuis van school omdat ze hun maandverband niet meer kunnen betalen

Er dreigt een nieuwe groep ‘armen’ te ontstaan onder jonge meisjes. Armoedeorganisaties en scholen zien steeds meer jongvolwassenen die hun menstruatieproducten niet meer kunnen kopen en daardoor geregeld wegblijven van school.

Wat na de pandemie? Signalen en aanbevelingen na 2 jaar corona

Twee jaar coronacrisis weegt zwaar op de samenleving, op elke mens. Voor mensen die al in armoede leefden of kwetsbaar waren, heeft de crisis er extra zwaar op ingehakt. Van begin 2020 verzamelde het Netwerk tegen Armoede signalen en getuigenissen over de impact op het leven van mensen in armoede. Na twee jaar is de crisis helaas nog niet helemaal bezworen. Intussen komen daar de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne bovenop en worden de gevolgen op middellange en langere termijn duidelijk. De structurele problemen die de coronacrisis op scherp stelde verdienen ook structurele oplossingen en maatregelen. De signalenbundel beschrijft de situatie na twee jaar coronacrisis en bevat signalen en ervaringen van mensen in armoede uit de verenigingen, maar ook aanbevelingen rond zeven thema’s: inkomen, sociaal isolement en vrije tijd, communicatie en toegankelijkheid van diensten, zorg en gezondheid, onderwijs, wonen en lokaal sociaal beleid.

Een warme schoolmaaltijd voor elk kind: een goed idee?

Het Netwerk tegen Armoede stelt een grote nood aan betaalbare warme maaltijden op school vast. Die nood is altijd al groot geweest bij kwetsbare gezinnen maar evenzeer bij gezinnen met voltijds werkende ouders. Het gezinsbudget staat alsmaar meer onder druk door de stijgende levensduurte, woon- en energieprijzen, en dat heeft helaas ook gevolgen voor wat er in de brooddoos van de kinderen zit. Door de coronacrisis beslisten scholen tijdelijk warme maaltijden te schrappen. Maar nu het weer mag, kiezen er ineens tientallen voor een definitieve stop. Dat is jammer, want voor kinderen in kansarmoede zijn zulke warme maaltijden noodzakelijk.

Rechten van mensen in armoede steeds meer onder druk

Het Netwerk tegen Armoede blikt jaarlijks terug op de opvallendste ontwikkelingen en trends in de verenigingen waar armen het woord nemen. 33 van de 57 verenigingen in Vlaanderen en Brussel namen deel aan de bevraging over 2021. Het was opnieuw een uitdagend jaar. Ook in 2021 bleven de hulpvragen pieken bij de verenigingen, en die waren al veel hoger in 2020. Voor 2021 zegt nog eens de helft van de respondenten meer hulpvragen te krijgen. De vragen gingen vooral over de coronacrisis, noodhulp, psychische hulpverlening, huisvesting, energie … Gelukkig konden de verenigingen hun deuren terug meer openen en werkten ze ook meer outreachend. Mensen in armoede maakten zich het meeste zorgen over hun huisvesting, energiefactuur, gebrek aan inkomen, eenzaamheid en bereikbaarheid van (online) diensten.